Wężowe ziele

ESTRAGON

W sukurs przychodzi

potrawom

ziele co zwie się estragon

estragon

choć dobry bywa

i suszony

lecz najsmaczniejszy

zielony

Zalicza się ostatnio

do dobrego tonu

jadanie estragonu

znalezione w Internecie

Dzisiaj przyprawa, którą stosuję częściej niż inne. Jednak nie ze względu na to, że ją bardzo lubię, bo tak nie jest... A tylko dlatego, że jest jedną z nielicznych przypraw należących do  Przemiany Drzewa wg kuchni Pięciu Przemian (chociaż różne są co do tego teorie, ale ja trzymam się swojej, której nauczyłam się wiele lat temu). Trudno też znaleźć wiersz z tą rośliną.

Bylica estragon, tymianek hiszpański lub ogrodowy, wężowiec, wężowe ziele, dragonek, bylica dragonek, zwana też bylicą głupich, dragankiem, a najczęściej po prostu estragonem.  To aromatyczna bylina z rodziny astrowatych wytwarzająca liczne zdrewniałe, pełzające kłącza, których kształty przypominają dziwne zwierzęce postacie – jaszczurki, węże lub smoki. Właśnie to podobieństwo znalazło odzwierciedlenie w łacińskiej nazwie gatunku „dracunculus”. Draco czyli „wąż, smok”.

Według jednej z legend nazwa ta wywodzi się stąd, że bylica estragon miała moc odstraszać węże i smoki. W innej wersji legendy, roślina ta była uważana za lekarstwo na ukąszenia węży i innych jadowitych zwierząt. Inna wersja pochodzenia nazwy może być związana z nitkowatymi listkami rośliny, które przypominają język gadów. Jeszcze inni twierdzą, że tą nazwę nie zawdzięcza systemom korzeniowym, które wyglądem przypominały węża.

Udało mi się też przeczytać, że nazwa rośliny pochodzi od imienia greckiej bogini Artemis, strażniczki ogrodu zielarskiego w Phasis.. Bylica inaczej Artemisia. Artemis czyli „zdrowie”.

Ojczyzną bylicy draganka jest południowa Azja, Chiny i Syberia. Rośnie w Europie Wschodniej, Azji i Ameryce Północnej do Meksyku. W starożytnym Egipcie około 3500 lat temu destylowano z tego ziela olejki eteryczne do wyrobu perfum.

Estragon został przywieziony do Hiszpanii w XI wieku przez Mongołów. Pierwsze wzmianki można spotkać w książce arabskiego zielarza Ibn-alBaytar z XIII wieku. Cenili go także bardzo arabscy doktorzy, zwłaszcza Awicenna - arabski uczony, mistyk i lekarz, który żył na początku XI wieku.

Do Europy zioło najprawdopodobniej sprowadzili Maurowie, którzy podbili Hiszpanię.

Natomiast do Francji trafił w XIV wieku, gdy św. Katarzyna odwiedziła papieża Klemensa VI i przywiozła ze sobą zioła z rodzimej Sienny.

To aromatyczne ziele przewędrowało najpewniej z Rosji i Syberii.

Pod koniec XVII wieku zarządca sadów i warzywników Ludwika XIV założył dużą hodowlę estragonu i wprowadził go na królewski stół. Wcześniej roślina ta znana była jako środek pobudzający apetyt i wydzielanie kwasów żołądkowych, podnoszące energię i poprawiające zdrowie. Żucie tej rośliny likwidowało czkawkę. Zaczęto stosować draganek przeciw wzdęciom, dla przywrócenia apetytu w anoreksji, dla uśmierzenia boleści miesiączkowych, a nawet dla podniesienia odporności. Zalecano go także jako lek wzmacniający, przeciwzapalny, rozkurczowy, działający też żółciopędnie.

Na przestrzeni wieków był używany w medycynie ludowej przy bólach i zawrotach głowy, padaczce czy jako środek obniżający poziom cukru we krwi. Roślina ta skutecznie neutralizowała trucizny.

Już w starożytności estragon był uznawany za roślinę, która pomaga leczyć ukąszenia węży i wściekłych psów. Starożytni Grecy często żuli gałązki estragonu, aby uśmierzyć ból zębów i dziąseł. Z kolei rzymski uczony Pliniusz Starszy zalecał podróżnym, aby włożyć kilka gałązek estragonu w buty, co miało zmniejszyć zmęczenie w czasie podróży.

Do Polski zioło przywędrowało razem z Krzyżakami, którzy przywieźli tą przyprawę z wypraw krzyżowych do Europy Środkowej. Przez przez naszych przodków był noszony  w woreczku na piersi - chronił przed ukąszeniami gadów i przed czarami.

W średniowieczu damy obdarowywały swoich żołnierzy gałązkami estragonu, aby uchronić ich przed urokami, chorobami i nieszczęściami.

Ambitne zamierzenia

Zło zwyciężę dobrem

herbatę posłodzę solą

ziemniaki posolę estragonem

nienawiść pokonam miłością

a potem

napiszę o tym klasyczny wiersz

prozą.

znalezione w Internecie

Draganek to roślina, która ma wiele zastosowań w medycynie tradycyjnej. W składzie zawiera olejek estragonowy, fitosterole, kumaryny czy  flawonoidy.

Estragon uzupełnia braki witaminy A w organizmie oraz jest źródłem łatwo przyswajalnego żelaza. Zawiera też dużo witaminy C dzięki czemu wzmacnia odporność.

Działa też bakteriobójczo, rozkurczowo. Estragon pobudza trawienie, poprawia apetyt, działa uspakajająco.

Ma także działanie przeciwwymiotne. Roślina ta może pomóc w łagodzeniu nudności i wymiotów, zwłaszcza w przypadku choroby lokomocyjnej i chorób żołądka.

Korzystnie wpływa na skórę oraz wzrok. Pomaga regulować poziom cukru we krwi.

Podobno sportowcy powinni przyjmować estragon, aby zwiększyć masę mięśni. Przypuszcza się, że zwiększa on absorpcję keratyny do mięśni. Jego działanie jest zatem zbliżone do przyjmowania dużych ilości białka.

Jednym z najważniejszych zastosowań bylicy estragon jest jej zdolność do łagodzenia bólu i zapobiegania skurczom mięśni. Dzięki eugenolowi powoduje drętwienie ust, a tym samym znosi ból zębów i dziąseł.

Roślina ta ma również właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, co czyni ją skuteczną w leczeniu stanów zapalnych i chorób autoimmunologicznych.

W kosmetyce liście bylicy estragonu są wykorzystywane przede wszystkim ze względu na swoje właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne. Stosowane są w produktach do pielęgnacji skóry tłustej i mieszanej. Hamują też powstawanie stanów zapalnych i trądziku.

Niestety wraz z upływem czasu, draganek zaczął być wykorzystywany przede wszystkim jako przyprawa.

Jako intensywnie aromatyczna przyprawa jest stosowany w wielu europejskich i azjatyckich krajach. Jednak ze względu na dominujący i bardzo charakterystyczny smak dodawany jest do potraw w małych ilościach. Smak estragonu jest bowiem gorzki. Im starsza roślina, tym bardziej liście mają mocniejszy smak. Dlatego warto lepiej sięgać po młode liście.

W kuchni można użyć zarówno świeżego jak i suszonego estragonu. Świeży ma bardziej intensywny smak i aromat, ale  suszony jest łatwiejszy w przechowywaniu.

Liście draganka idealnie komponują się z mięsem, jajkami, ziemniakami...  Bylicę estragon można również dodać do zup, a nawet do pieczywa, aby nadać im ciekawego smaku. Można także sporządzać z jego dodatkiem masło ziołowe. Jednak nic nie smakuje tak dobrze, jak ryba doprawiona estragonem.

A draganek dodany do octu, nadaje mu wyjątkowy smak i aromat. Dlatego jednym z najważniejszych jego zastosowań jest dodawanie go do marynat, sosów i sałatek. Ma ona niepowtarzalny smak, który często określa się jako lekko słodkawy z nutą anyżu.

Czyli estragon pasuje prawie do wszystkiego... Jednak aby uzyskać wyrazisty aromat, należy go dodać w trakcie ostatnich 15 minut gotowania. Nie jest on bowiem odporny na działanie wysokich temperatur.

Draganek można również użyć w kombinacji z innymi ziołami, takimi jak bazylia, rozmaryn... Wówczas nadaje się potrawom bardziej złożonego, ciekawego smaku.

Estragon szczególnie popularny jest w kuchni francuskiej i hiszpańskiej. Przyprawia się nim na przykład klasyczny sos do mięs remoulade, tatarski, Bernasie czy francuski. Dobrze współgra ze szczypiorkiem, pietruszką czy trybulą, tworząc z nimi mieszankę „ziół aromatycznych”.

Nic zatem dziwnego, że estragon często nazywany jest królem wśród przypraw. No może ja chyba się trochę (a nawet bardzo) zdziwię...:)))

ZATOKA ARMEŃSKA

Po drodze do biura ludzi zagubionych obracam w ustach obrączkę.

Smakuje estragonem i obowiązkiem. Obowiązek

widziany z lotu ptaka układa się w miękki, geometryczny wzór.

Schodzimy w doliny, gdzie oddycha się pełnym ciałem

świszczącą myślą. Synchronizacja odbywa się automatycznie,

czas wydechu może ulec zmianie.

Góry za brudną szybą szepczą szumem, jedziemy nad morze

które nie należy do nas, jedziemy w doliny

gdzie oddycha się pełnym ciałem.

Jedziemy się radować, fikać i falować.

Zofia Bałdyga

Bez Ciebie...

TĘSKNOTA

Tnie ostrzem świeżą łzę

nie zważając na okoliczności

uderza falami we wspomnienia

z natarczywością chwili budzi pamięć

wydobywa najskrytsze okruszki

kroi skołatane serce na tysiące

cząstek o nierównych krawędziach

wiesz że ich nie posklejasz

a jednak otwierasz ramiona

przygarniasz tęsknotę z czułością

rozmawiasz z nią jak z przyjaciółką

i karmisz się bólem o gorzko słodkim smaku…

Rok temu moje myśli rozpadły się na tysiące drobinek, kawałków... Nie mogłam zrozumieć wiadomości, którą dostałam. A przecież tak naprawdę była ona spodziewana. Chociaż do końca człowiek miał nadzieję, wierzył, że...

Nagle fala samotności uderzyła w mój okienny parapet. Chociaż nie czułam się samotna, to poczułam się opuszczona...

Przez długi czas nic dla mnie nie miało sensu. Przez Święta Wielkanocne jakoś przebrnęłam. 

Potrzebowałam czasu, aby moje roztrzaskane na kawałki myśli znowu poskładały się w całość. Chociaż tak naprawdę dzisiaj nie są już takie same.

Zrozumiałam, że żałoba potrafi nieodwracalnie zniszczyć wszystko. Odwiedza także przyjaciół, zwłaszcza tych najbliższych. Tak, wiem w rodzinę uderza mocniej i pozostaje dłużej, zapewne na zawsze. Jednak w moim sercu również pozostanie do końca. Jeszcze dzisiaj myślę o czekających mnie sekundach, minutach, dniach, tygodniach, miesiącach, latach bez mojej Przyjaciółki...

Nadal nie mogę znaleźć sobie miejsca. Moje myśli dryfują niczym łódka bez kotwicy po oceanie w małej łódce...

Podchodzę do okna. Spoglądam na wielką tarczę króla Słońce, chowającą się powoli za dachami domów... Uśmiecham się jednak do niej z wzajemnością.

Przyjaźń niezwykła

Przyjaźń wędruje polnymi ścieżkami

kłania się trawom

i zbiera stokrotki

o świcie osiada na rzęsach

z lekkim muśnięciem światła

kąpie się w promieniach słońca

napełniając się gotowością czuwania

unika zgiełku i sztucznych świateł

jakby anonimowość była pokarmem jej duszy

cichutko przemierza odległości

szybko i niezawodnie

by zdążyć na czas rozproszyć mroki

i rozłożyć parasol nad światem obojętności

właśnie usiadła na moim ramieniu

jest tam od dawna

nazywam ją przyjaźnią

ona wie

kim jest naprawdę.

Jesteśmy... Cały czas się łapię, że myślę o Niej w czasie teraźniejszym, A więc byłyśmy jak słońce i księżyc.

Wśród ludzi Ona wesoła, rozgadana... Ja zamknięta w sobie na wiele kluczy, milcząca... Jak udało się nam przetrwać przez te kilkadziesiąt lat od pierwszego dnia na studiach? Byłyśmy przecież tak różne... Często w środku byłam na nią zła, że się spóźnia, że nie przywiązuje wagi do czasu... Zazdrościłam jej jednak, że jest taka spontaniczna, pełna ciepła, nie przejmująca się... Taka była na zewnątrz... Może w środku przejmowała się bardzo? Nie... Jeżeli już to tylko trochę...

Z drugiej strony byłam ja ze swoją punktualnością, zorganizowaniem, zbyt poważnym podejściem do wielu spraw... Zapewne także i Ona była czasem rozdrażniona moją postawą... Nigdy jednak nie pokłóciłyśmy się, nie wymieniłyśmy się złym słowem...

Może właśnie dzięki tolerancji udało się nam przetrwać? A może po prostu nasze przeciwne cechy urzekły nas? Wszak od zawsze wiadomo, że plus z minusem się przyciągają...

Zawsze imponowała mi jej ogromna wiedza, ciekawość świata, nie przejmowanie się tym co myślą inni..

Umiałyśmy się pocieszyć, wysłuchać, zrozumieć... Zawsze dodawała mi otuchy, siły aby iść dalej do przodu....

Nigdy nie miałam siostry...

Wszak przyjaźń to także umiejętność uważnego słuchania, reagowania...

Nasze losy spotkały się na tej drodze, którą jest życie, aby po chwili związać się niczym nitki z dwóch kłębków spłątanych przez kota.... Jakże trudno je rozsupłać, rozłączyć...

Bardzo przywiązuję się do ludzi. Dlatego zawsze jest mi ciężko pogodzić się z sytuacją kiedy ktoś bliski odchodzi.... Wyjeżdża na stałe, odchodzi na zawsze....  Oczywiście po pewnym czasie rany się goją, ale blizna pozostaje do końca życia.

Ludzie są niepowtarzalni. Nie da się jedną osobę zastąpić drugą... A o taką przyjaźń w dzisiejszych czasach jest bardzo trudno. Z wiekiem też coraz trudniej...

DLA PRZYJACIELA

Ocieram łzy ukradkiem

płaczę choć nie chcę płakać

przecież przyjaźń na śmierć nie umiera

nie ginie wśród łoskotu

spadającej grudki ziemi

nawet nie pozwala uwieść się obłokom

i nie szybuje w odległe przestworza

        

kiedyś zakorzeniła się mocno w sercach

odczuwających tak samo odgłosy życia

oplotła te same marzenia i te same radości

stanęła pod krzyżem cierpienia

by ich drobinki przemieniać w wieczną nadzieję

przyjaźń wrosła we wspomnienia

zamieszkała w słowach i gestach

trochę staromodna powtarza wciąż to samo

i uczy rozdzielać dobro niezmiennie

przyjaźń nigdy nie umiera

choć płacze cichutko nad grobem.

wiersze Basia Wójcik

Moja cierpliwa klawiatura wysłuchuje moich trochę  chaotycznych zwierzeń.... Jednak, gdy w pobliżu pojawiają się osoby żywe, milknie... Chwila nostalgii zgasła jak iskierka ognia. Może to i dobrze. Pora wrócić do realnego życia.  Nie chcę jednak, aby moje wspomnienia się zacierały.

Pora zamknąć szufladę wspomnień. Również moje serce zostaje zatrzaśnięte....

„Szukamy ciepła nawet w kubku z gorącą herbatą, w zaparowanych oknach, bo tak bardzo tęsknimy za ciepłą duszą…”

Tadeusz Różewicz

„Prawdziwymi przyjaciółmi są ci, którzy nigdy nie opuszczają naszego serca, nawet jeśli na chwilę znikną z naszego życia.”

Autor nieznany

„To smutne, kiedy osoby, które dały ci najlepsze wspomnienia, stają się jednym z nich.”

Autor nieznany

„Dobrych przyjaciół trudno znaleźć, a jeszcze trudniej zapomnieć.”

John Green

„Przyjaciel to człowiek, do którego dzwonię po wielu miesiącach milczenia, a nie pyta: dlaczego się nie odzywałaś, tylko mówi: cieszę się, że właśnie dziś słyszę Twój głos.”

Roma Ligocka

Krzyże naszej codzienności

Przyzwyczajenie

Po raz kolejny

bierze Krzyż na swoje ramiona

przyzwyczailiśmy się,

że po trzykroć upadnie

i nie obchodzi nas

że można przez moment

stać się Szymonem

i chusta Weroniki nie jest nam droga

śmieszą nas płaczące niewiasty

i scenę Ukrzyżowania

umiemy na pamięć

przyzwyczailiśmy się

do Jego Drogi Krzyżowej

i mijamy ją obojętnie

dopóki nie stanie się naszą

wtedy dopiero

można się nią zachwycić

i zrozumieć miłość.

Basia Wójcik

Kończą się zimowe miesiące. Powoli mija marzec. Zbliża się Wielkanoc, wyjątkowo wcześnie w tym roku.

Jaka będzie? Czy taka, jaką pamiętam, całkiem nie tak dawno, gdy sypał biały, puszysty śnieg, przykrywając wszystko, co wcześniej uśmiechnęło się do słońca, przekonane o rychłym nadejściu wiosny. Drzewa zaczęły uginać się wówczas pod białymi czapami, a musiałam przeprosić ciepłe kurtki,  które schowałam do szafy. Ale były też święta na początku kwietnia, gdy wyciągałam letnie bluzeczki, spodenki, sandałki... Cóż nigdy nie wiadomo, na jaką pogodę się trafi. W marcu jak w garncu, kwiecień plecień... Zapowiada się jednak naprawdę wiosennie, słonecznie.

Teraz przed Wielkanocą wszystko już obudziło się po nietypowej zimie. Pąki na drzewach już się prawie rozwinęły,  kwiaty śmiało rozglądają się dookoła, ptaki radośnie witają każdy dzień, cieplej grzeje... Każdego dnia budzi się coś nowego do życia. Natura rozkwita całym swym bogactwem już od przedwiośnia. W tym roku niepodziewanie trawnik zasypany jest nie tylko licznymi żółtookimi stokrotkami, ale  i pachnącymi fiołkami. Obok w doniczkach uśmiechają się żółto-filetowe bratki...

Tak, fioletu tak ważnego w tym czasie, nie brakuje w moim ogrodzie.

Królewna Wiosna w zielonej sukience utkanej z nadziei wędruje przez świat.

Wszyscy mamy nadzieję na ciepłe, radosne Święta Wielkiej Nocy. 

Nie chce mi się jednak wierzyć, że już kolejne święta. Dopiero było Boże Narodzenie, drugiego lutego chowałam dekoracje świąteczne, a już do drzwi  puka Wielkanoc...

W naszych domach stoją już palmy z gałązkami wierzby lub inne dekoracje z baziami. Obok wazonów przycupnęły żółciutkie kurczaczki, kolorowe koguciki, wesołe zajączki, puszyste baranki... Pisanki jak od lat będą tyko barwione w łupinach cebuli...

Te przygotowania dają chyba nie tylko mi wiele radości, uśmiechu....

Tak mamy już dookoła wielkanocny nastrój...

Jednak najpierw jest Wielki Czwartek, Piątek...  Kiedy wspominamy, jak Chrystus wziął na swoje ramiona ciężki krzyż, niósł go milcząc, upadał, podnosił się, został ukrzyżowany... Tylko po to, aby każdy z nas został zbawiony.

Jak to kontrastuje z naszym codziennym, powszechnym narzekaniem?  Bo przecież często uskarżamy się, że dostaliśmy swój Krzyż do niesienia? Czy naprawdę jest on taki ciężki?

Niestety często narzekamy:

• gdy tylko czegoś nam zabraknie,
• że wyglądamy nie tak jak trzeba,
• że coś znowu musimy zrobić,
• że taką mamy pracę...

A może tymczasem powinniśmy raczej cieszyć się:

• tym, co mamy,
• że wyglądamy, tak jak wyglądamy,
• że mamy siłę i możliwość, aby coś zrobić,
• że mamy pracę, zdrowie, rodzinę...?

To narzekanie, tak naprawdę pokazuje, jak wiele jest w nas sprzeciwu wobec losu, pretensji, żalu... Ale czy staramy się coś z tym zrobić, zmienić...?

ZWYCZAJNE POWOŁANIE

Moje powołanie

nie pędziło świetlanym szlakiem

z uporem prostego człowieka

deptało wiejskie ścieżki

nie bacząc na kurz i błoto

budziło się każdego dnia o świcie

i zasypiało późną nocą

zmęczone po stokroć przecierało oczy

prostowało obolałe kości

każdego dnia umierało

by znów zmartwychwstawać…

zwyczajne powołanie

milion razy

składane pod Krzyżem…

Basia Wójcik

Jednak nie tylko my przytłoczeni jesteśmy problemami zdrowotnymi, zawodowymi, rodzinnymi, materialnymi... Nie jesteśmy w tym wyjątkowi, jak myślimy... Może po prostu skupiamy się tylko na sobie, wyolbrzymiamy problemy i nie zwracamy uwagi na osoby obok nas... Osoby, które zdecydowanie mają większe problemy od nas. Dłuższą i bardziej stromą drogę na ich własną Golgotę, Kalwarię...  Jednak pod maską milczenia, czasem wymuszonego uśmiechu ukrywają swoje naprawdę prawdziwe dramaty, tragedie... Same zmagają się ze swoim krzyżem. Nie proszą o pomoc, nie chcą innych obarczać problemami... 

Może więc zamiast jak każdego dnia narzekać, jakiż to ciężki krzyż przyszło nam dźwigać rozejrzyjmy się wkoło. Może ktoś czeka na naszą pomocną dłoń, dobre słowo, uśmiech. Dla nas to tak niewiele, a dla nich wszystko... 

Pamiętajmy, w zależności od tego czy jesteśmy wierzący, czy też nie, że teraz nie tylko zmartwychwstały Chrystus daje nam kolejną szansę, nadzieję... Robi to też Pani Wiosna każdego roku od nowa...

Wraz z nadejściem królewny Wiosny każdy z nas odczuwa przypływ pozytywnej energii, czuje radość, ale także wewnętrzną wiarę, a przynajmniej nadzieję na lepsze dni, tygodnie, miesiące... Może dlatego właśnie w tym czasie robimy porządki, odświeżamy pokoje....

Pani Wiosna to nowy początek, więc dajmy sobie również nową szansę, nadzieję na coś nowego, dobrego, pięknego...

Chociaż nasze codzienne pytanie "dlaczego ten krzyż?" pozostaje wciąż aktualne, niezmienne...

Dlaczego krzyż

uśmiech

rana głęboka

Widzisz

to takie proste

kiedy się kocha...

ks. Jan Twardowski

Pospolita, czy jednak niepospolita?

Pomnę, jak zielone porty mijał kajak śmigły,

Jak mi smakowały "Sporty" nad jeziorem Wigry,

Wieczorami nad namiotem krzyżowałem wiosła,

Ogień rzucał iskry złote, a pod borem rosła:

Moje ulubione drzewo - Leszczyna, leszczyna,

Jak ją za mocno przygiąć w lewo - To w prawo się odgina,

A jak za mocno przygiąć ją w prawo - To w lewo bije z wprawą,

A stara sosna szumi radosna: Brawo, brawo!

Upór, co mi z oczu błyska - Leszczyny dziedzictwo!

Jak mnie do ziemi los przyciska, ona mi szepcze: - Nic to!

A jak prostuję się, wtedy ona - Powtarza mi: - Tak trzymaj!

Moje drzewo ulubione - Leszczyna, leszczyna...

Posiwiała ta Bożenka, w której się kochałem,

Postarzała się piosenka, którą jej śpiewałem...

Lecz znad Śniardw, znad Czarnej Hańczy, znad jeziora Jamno,

Wszędzie, gdzie los ze mną tańczy, wszędzie idzie za mną:

Moje ulubione drzewo - Leszczyna, leszczyna,

Jak ją za mocno przygiąć w lewo, To w prawo się odgina,

A jak za mocno przygiąć w prawo, To w lewo bije z wprawą,

A stara sosna szumi radosna: Brawo, brawo!

Więc ochraniaj ją miłośnie - O każdej dnia dobie,

Chroń leszczynę, która rośnie - Nad Hańczą hen i w tobie!

Chroń tę leszczynę, co wciąż od nowa - Prostuje się zajadła,

Trzeba by cały las wykarczować - Żeby padła...

A Ty, mój zielony borze

Chroń we mnie nadzieję,

Że póki latem jeden orzech

Szczęśliwie się wysieje,

Znów pójdzie z boru w młodniak zielony

I pójdzie z ojca w syna

Moje drzewo ulubione-

Leszczyna, leszczyna...

Wojciech Młynarski

Jak zawsze o tej porze tkam opowieść o drzewie. Długo zastanawiałam się, jakie tym razem ma ono być. O buku ponownie nie napiszę, chociaż to drzewo z Wojsławic zostało właśnie Europejskim Drzewem Roku.  

Chciałam, aby drzewo, które w tym roku opiszę, miało też celtyckie korzenie. Było wiele pomysłów. Długo wahałam się, co wybrać. Jednak dostałam wiadomość od Bratniej Duszyczki, która zna mnie najdłużej, a mieszkającej w małej dolnośląskiej miejscowości i przyszło olśnienie. Przecież to takie oczywiste - Leszczyna.

Leszczyna jest jednym z najstarszych drzew  uprawianych przez człowieka. Obok brzozy jest  pierwszym drzewem, które pojawiło się w Europie po zakończeniu epoki lodowcowej.  Jej owoce były powszechnie wykorzystywane w pożywieniu. Do tego były łatwe w przechowywaniu i transporcie, więc ludy pierwotne rozpowszechniły jej uprawę w trakcie swoich wędrówek. Można było ją spotkać na obszarze dzisiejszej Eurazji i Ameryki Północnej. W krajach o cieplejszym klimacie uprawia się ją od czasów starożytnych.

Leszczyna jest bardzo popularnym drzewem w Polsce zarówno w stanie dzikim, jak i w naszych przydomowych sadach i ogrodach.

Jej gałązki są proste i giętkie. Używane były na wędki, bicze, laski, a także przez różdżkarzy. Dostarczały materiału do wyrobu żerdzi, koszy, elementów płotów i ogrodzeń. Drewno leszczyny doskonałe na węgiel rysunkowy. Dawniej były surowcem do wyrobu prochu strzelniczego. Z pędów leszczyny dzieci robiły dawniej łuki i strzały. Przy pomocy trocin z drewna leszczynowego klarowano ocet i oczyszczano wino.

Leszczyna była traktowana jako roślina magiczna w wielu kulturach. Czcili ją między innymi Rzymianie, Celtowie i Słowianie. Była dla nich świętem drzewem.

Jako roślina magiczna leszczyna cieszyła się wielkim uznaniem Celtów i innych plemion zamieszkujących Irlandię i Anglię.

W Irlandii uchodziła za drzewo święte. Za jej samowolne ścięcie należało oddać krowę, a czasem karano je nawet śmiercią.

W tradycji celtyckiej leszczyna symbolizuje mądrość i inspirację poetycką.

U Celtów leszczynę wykorzystywali druidzi. Z jej gałęzi sporządzali magiczne różdżki. Tradycja sporządzania tych różdżek przetrwała do starożytności. W  Anglii uważano, że posiadanie leszczynowej różdżki może zapewnić niewidzialność. Były też wykorzystywane do poszukiwania źródła wody, skarbów, żył złota. Zaś dwie gałązki tego krzewu związane czerwona nitką i tworzące równoramienny krzyż miały zapewnić przychylności losu. Aby uzyskać gałązkę leszczyny do celów magicznych najlepiej było udać się po nią po zachodzie słońca w dzień święta Samhain. Również w ten dzień w dawnej Anglii orzechy laskowe były wykorzystywane do wróżb miłosnych. Należało przypisać imię ukochanej osoby wybranemu orzechowi, który wraz z innymi umieszczano w ogniu. Jeśli wybrany orzech wyskoczył z płomieni było to znakiem nieudanej miłości, jeśli spalił się oznaczało to płomienne uczucie.       

Według Celtów krzewy leszczyny często rosły przy źródłach czy studniach. Legenda podaje, że święte leszczyny rosły dookoła stawu, w którym pływały łososie. Orzechy spadały do wody, a łososie zjadając je, przejmowały mądrość drzewa. 

Orzechy zawierające mądrość pojawiają się w wielu irlandzkich opowieściach. W Irlandii ich spożywanie miało  umożliwiać nabycie wszelkich umiejętności zarówno w zakresie nauki jak i sztuki.    

Niektórzy badacze twierdzą, że przekonanie o inspiracji i wiedzy, jakie kryją się w orzechach laskowych, ma uzasadnienie. Istnieje teoria, jakoby sporządzano z nich halucynogenny wywar, który pozwalał druidom wygłaszać przepowiednie.

Orzechy laskowe były też składane bogom na ofiarę. Wrzucano je do jeziora lub studni.

 Również Słowianie, otaczali leszczynę kultem. Uznawali ją za żywicielkę i drzewo opiekuńcze, posiadające moc leczenia chorób. Według ludowej tradycji leszczyna może wstrzymać pożar, ochronić dom od ognia. Chroniła przed burzą, a konkretniej piorunami. Może przyczynił się do tego fakt, że tak wcześnie zakwitała, a może to, że nie uderzały w nią pioruny. Dlatego jej gałęzie wtykano w różne miejsca w domu, zatykano na granicy pól, po jednej na każdą stronę świata.

Również wiosną gałązkami leszczynowymi błogosławili nimi bydło wypędzane na pastwiska.

Gałązki leszczynowe były też nieodzownym elementem stosów pogrzebowy, chroniły dusze zmarłych przed czarami. Z tych samych powodów orzechy laskowe wkładano do trumny.

Natomiast spożycie orzechów dodawało sił i zdrowia.

Serbowie uważali leszczynę za drzewo rosnące w Raju. Według jednej z interpretacji leszczyną miało być orzechowe drzewo rosnące w Szczecinie, to święte drzewo wspomniane zostało w Żywocie św. Ottona. Wreszcie, zgodnie z ludowymi wierzeniami, za pomocą leszczyny rozpalono pierwszy ogień na świecie.  Leszczyna pojawia się w legendzie o Przemyśle, założycielu czeskiej dynastii Przemyślidów. Zgodnie z nią Przemysł poganiał nią woły, a następnie zatknął ją w ziemię i leszczyna zakwitła, co w legendzie stanowi wróżbę. W Polsce leszczynę wplatano w dożynkowy wieniec. Po ukończeniu żniw gospodarzowi lub dziedzicowi składało się w darze wianek z orzechów laskowych lub też orzechy przynosiło się na talerzu.

W polskim obyczaju ludowym orzech laskowy podarowany chłopcu przez dziewczynę, miał na celu zniechęcenie go do dalszych zalotów.

Sędziowie na terenach słowiańskich posługiwali się leszczynowymi laskami, które miały pomagać w wykrywaniu przestępców. Była bowiem uważana za drzewo mądrości. Wierzono, że posiada zdolność sprawiedliwego osądu.

Podczas wieczerzy w Szczodre Gody wróżono z orzechów leszczyny, każdy dostawał  cztery orzechy, oznaczające cztery pory roku, które otwierano po kolei, a kto znalazł zepsuty orzech, temu wróżono chorobę w dotyczącej porze roku, otrzymanie pustego orzecha mogło nawet wróżyć śmierć.

W leszczynę nie uderzają też pioruny. Według legendy polskiej leszczyna jako pierwsza spośród drzew udzieliła schronienia Świętej Rodzinie podczas ucieczki przed Herodem. Z wdzięczności Jezus miał obiecać leszczynie, że nigdy nie będą biły w nią pioruny.

U Germanów leszczynowych gałęzi używano podczas kultowej czynności wyznaczania granic danego obszaru. Było to pole wyznaczone na walkę bądź miejsce przeznaczone do wydawania sądów podczas  zgromadzenia. Cztery leszczynowe gałęzie osadzano na czterech rogach takiego pola. W Niemczech wierzono, że pod korą leszczyn kryją się wiedźmy, dlatego też w kościołach mogły znajdować się wyłącznie okorowane gałęzie tych drzew.

 Leszczyna to również drzewo mądrości w innych tradycjach - między innymi nordyckiej, gdzie jest świętym drzewem Thora, oraz rzymskiej, gdzie jest poświęcona Merkuremu.

Motyw leszczyny przetrwał także w baśniach. W Kopciuszku braci Grimm gałązka leszczyny, podarowana dziewczynce przez ojca i zasadzona na grobie matki ma cudowne właściwości.

W mitologii greckiej Apollo odkupił od Hermesa stworzony przez niego flet w zamian dając mu za to dar wieszczenia i kij pasterski. Ten kij, leszczynowa różyczka, miał właściwość uśmierzania sporów i godzenia nieprzyjaciół. Ludziom łatwiej było wyrazić swoje myśli. Laska ta znana pod nazwą kaduceusz przetrwała starożytność w postaci pastorału używanego przez biskupów greckiego kościoła.

Ten kij  miał być, za dotknięciem której przy użyciu ładnie złożonych słów. W ten oto sposób Hermes został królem elokwencji.

Leszczyna

Stoję na skraju bujnej nadziei

w rdzawo-brązowo-złocistych włosach,

wiatr z moich liści dywany ścieli,

a bladym świtem zachwyca rosa.

Zaprzyjaźniona z porami roku

wymieniam szatę zgodnie z pogodą,

mnóstwo orzechów ukrywa lokum,

gdy w blasku słońca świecę urodą.

Stoję wpatrzona w jesienny klimat,

deszcz wpada szeptem między ramiona,

chociaż niebawem zawita zima

i wszelkie żale przejmie korona.

Między dialogiem lasu z naturą

nabieram weny w oddech powietrza,

a uwalniając przyrody urok,

obraz spod powiek zostawiam w wierszach.

Stoję wrośnięta korzeniem w ziemię,

kora ubrała spódnico-spodnie,

z przypływem wiosny odmłodzę zieleń

i znów założę przewiewną odzież.

Choć jestem drzewem, mam czar dziewczyny,

u boku której znajdziesz nurt słowa,

usiądź przechodniu obok leszczyny,

bo tu się budzi poezja błoga.

znalezione w Internecie

Dawniej uważano leszczynę za drzewo, które Bóg specjalnie stworzył dla biednych, których nie stać było na jedzenie.

W Europie zagajniki leszczynowe dostarczały także paszy dla zwierząt.

Wierzono także w jej lecznicze właściwości.

Noszone przy sobie orzechy zapobiegały reumatyzmowi i chroniły przed bólem zębów, a talizmany z gałązek leszczynowych miały uzdrawiać ukąszenia węży.

Wywar z kory stosowano na obniżenie gorączki, febrę i biegunkę. Wywar z kory i liści stosuje się do leczenia żylaków i zaburzeń krążenia. Zewnętrznie  pomaga na ropiejące rany, wypryski i owrzodzenia.

Kotki (męskie kwiatostany) zalewano alkoholem i stosowano jako balsam na świeże rany. Orzechy wzmacniały krew i podnosiły jej ciśnienie.

Leszczyny sadzone są głównie dla jadalnych orzechów. Pod ich łupiną znajduje się białe jądro, które zawiera ponad 60% tłuszczów, w większości nienasyconych, około 18% białek oraz witaminy, żelazo, cynk, potas, fosfor, miedź, magnez. Orzechy laskowe poleca się rekonwalescentom, osobom znerwicowanym, pracującym umysłowo i anemicznym dzieciom.

Z orzechów laskowych tłoczy się także bogaty w witaminy, białko i  składniki mineralne olej. Jest on stosowany w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, farbiarskim i perfumeryjnym. Ma on też zastosowanie kosmetyczne, gdyż na jego bazie wytwarza się kremy do pielęgnacji twarzy i szyi, a w czystej postaci stosuje się go jako olejek do masażu.

Mleczko wyciskane z orzechów laskowych może służyć jako środek na kaszel, zaś wymieszane z pieprzem leczy łzawiące oczy i katar.

Znane są także właściwości radiestezyjne leszczyny.  Zrobiona z niej różdżka służy radiestetom do poszukiwania ujęć wodnych. O tych jej właściwościach pisał już Pliniusz.

Czy zatem leszczyna pospolita jest pospolitym drzewem?

Pod leszczyną

Z kwitnącej leszczyny, prosto na ramiona

rozmodlona wiosna sypie żółtym pyłem.

Zaledwie namiastkę trzymam w ciepłych dłoniach,

resztę wieczór zgarnie, jak ciebie, gdy byłeś.

Gdzieś przeżyte chwile, te nic nieznaczące,

dzisiaj przed oczyma płyną nieuchwytne,

we mnie i na niebie pożar wznieca słońce,

poczym gasi światło, myśli. Wtedy cichnę...

znalezione w Internecie