Przedlistopadowe myśli

Cicho spadają liście

kołysane listopadowym wiatrem

falują w przestworzach

karmione bladymi promykami słońca

razem z nimi

sfruwają na ziemię

niewypowiedziane słowa miłości

czyjś uścisk dłoni i spojrzenie oczu

zapomniane gesty

które ożywają mgiełką

na wilgotnych powiekach

chciałoby się kogoś objąć

i powiedzieć to samo raz jeszcze

ale krople deszczu

zagłuszają słowa

a może niebo zabiera je w przestworza...

Basia Wójcik

Kończy się panowanie październikowej Pani Jesieni. Dni stają się coraz krótsze, wieczory są już rzeczywiście długie. Natura szykuje się do odpoczynku. Dla nas nadchodzi czas zadumy nad życiem. Współczesna tradycja utwierdza nas w przekonaniu, że są to najsmutniejsze dni w roku. Czasem zastanawiam się czy są to rzeczywiście smutne dni czy też radosny czas wspominania, jak w innych kulturach? Jednak nie należy na siłę wprowadzać nowych zwyczajów, które w nie pasują do polskiej kultury. Ale to nie temat na dzisiaj.

Ostatnio nawet królewna Jesień dodatkowo nie płakała, a łaskawie uśmiechała się do nas w te dni. Ciekawe jak będzie w tym roku? 

A przecież Mała Dziewczynka pamięta lata, gdy wiało, padał deszcz a nawet śnieg, a dookoła panowało przenikliwe zimno. Jej mama wspomina lata, kiedy na początku listopada panowanie przejmowała już Pani Zima. W takie dni człowiek niechętnie wychodził z domu na cmentarz, chociaż tradycja i poczucie winy często jednak do z niego wyciągały.  Mała Dziewczynka pamięta, jak lata temu po podróży do ukochanego Miasteczka musiała na początku listopada się kurować.

Chociaż z drugiej strony świat otulony welonem mgły, gdy niebo delikatnie płacze sprzyja zadumie. Jednak w towarzystwie pięknej pogody zdecydowanie przyjemniej wędruje się cmentarnymi ścieżkami.

Dlatego Mała Dziewczynka od zawsze lubi tam spacerować zwłaszcza podczas urlopowych podróży, wędrówek... Wówczas często swoje kroki kieruje na miejscowe cmentarze. Może to dziwne, niespotykane. Ale na początku listopada są tam tylko tłumy ludzi, głośne rozmowy, koncerty komórkowych dzwonków.... Nie ma już atmosfery wyciszenia, zadumy, spokojnego odwiedzania grobów. Gdzie ona zniknęła? Nad tym od lat zastanawia się Mała Dziewczynka. 

Lubi odwiedzać stare cmentarze. Te nowoczesne, gdzie trudno znaleźć ciszę, gdy wokół brak drzew, a pełno  elektrycznych światełek, wydają się jej trochę bezduszne. Cisza w takim miejscu powinna obowiązywać, a żywy, prawdziwy ogień to jednak ogień. I nie chodzi tylko o ekologię. Jednak z drugiej strony te szklane lub piękne gliniane znicze są zawodne. Nigdy nie wiadomo, jak długo będą się palić. Wszak wiadomo jaka jest pogoda w listopadzie. Wiatr, deszcz... Dlatego też te staroświeckie, zwykłe świeczki szybko zniknęły. Również ze względu na niestabilność i pozostający potem wosk.

Tak, stare cmentarze to niezwykłe miejsca pełne nostalgii i historii. Tych zwykłych ludzkich, ale i tych dotyczących danego regionu, kraju... Wędrując cmentarnymi alejkami Mała Dziewczynka często zatrzymuje się przy bardzo starych nagrobkach, które za swoimi płytami skrywają zapisaną historię. Wiekowe nagrobki, dzieła sztuki kamieniarskiej, przyciągają uwagę. Niektóre, te opuszczone, zaniedbane, a zwłaszcza te już sypiące się, wywołują smutek. Czy tak powinno być? Najbardziej jednak żal tych, których już nie ma...

Mała Dziewczynka z żalem wspomina cmentarze, których już nie ma. Tak jest w jej mieście i Miasteczku, do którego wyrywa się jej serce. Powstały tam parki, osiedla mieszkalne, basen... A przecież między drzewami, blokami wciąż spoczywa wielu przedwojennych mieszkańców, którzy wierzyli w tego samego Boga i mieli nadzieję na  zmartwychwstanie.

W mieście Małej Dziewczynki  w latach 50-tych ubiegłego wieku za nic miało się cmentarze, na których spoczywali poprzedni mieszkańcy. Za wszelką ceną wymazywano historię sprzed wojny myśląc, że obecni obywatele zapomną o czasach przedwojennych. Chociaż z drugiej strony trudno się temu dziwić. Ludzie za bardzo pamiętali trudne, tragiczne  minione lata...

A w Miasteczku Małej Dziewczynki również zlikwidowali duży poniemiecki, ewangelicki cmentarz i pozwolili na wybudowanie bloków mieszkalnych. Ciekawe, co myślą o tym ludzie, którzy tam teraz mieszkają? Ten cmentarz Mała Dziewczynka doskonale pamięta z dzieciństwa, bo często jej ścieżki prowadziły przez niego. Był już trochę zaniedbamy, porośnięty trawą. Jednak nagrobki i metalowe płotki dookoła nich stały chyba jeszcze w latach 80-tych. Bo Mała Dziewczynka je pamięta.

Idę przez cmentarz

jak przez życie

z troskami i radościami

zwyczajnych dni

przystaję często

z różańcem w ręku

i spoglądam na fotografie

" wieczne odpoczywanie"

przeplata się z anegdotkami

dobrymi słowy z przeszłości

budzi drżeniem serce

by obudzić nadzieję

bo kiedyś Tam...

tak mówi moja wiara

a przecież wierzę prawdziwie.

Basia Wójcik

Zniknęły nie tylko cmentarze poniemieckie. Również nie ma już wielu cmentarzy żydowskich, nawet tych kilkusetletnich.  Nie chce się wierzyć ile zniknęło już bezpowrotnie z powierzchni ziemi.

Dlaczego nadal znikają całe cmentarze? To zastanawia Małą Dziewczynkę od dawna. 

Cóż odpowiedź jest prosta, chociaż dla niektórych trudna do zaakceptowania. Opuszczone, zapomniane i zdewastowane cmentarze znikają przede wszystkim z  powodu atrakcyjności gruntów, na których zostały założone. Czasem, co bardziej zaskakujące, ponoć przydatności kamienia, z którego wykonano nagrobki.

Przecież szacunek dla zmarłych mamy wpojony od dziecka. Mała Dziewczynka zastanawia się, czy jednak na pewno? Coraz mniej ludzi odwiedza groby w samotności w ciągu roku. Natomiast podczas świąt cmentarze zamieniają się w ruchliwe, gwarne ulice. Tak, tak... Czasem przeszkadza nam w tym odległość, zdrowie...  Jednak jak nawet mieszkamy w tej samej miejscowości, co cmentarz, to też zaglądamy tam tylko w święta. Z czasem nawet rzadziej. A młode pokolenie, patrząc na nasze zachowanie, coraz częściej już nawet tego nawyku nie ma. To nie napawa optymizmem. Coraz więcej jest sypiących się, zapomnianych grobów, cmentarzy, na które nikt już prawie nie przychodzi. Pamięta o nich tylko natura, która tam króluje. Przygarnia i obejmuje mogiły swoimi zielonymi skrzydłami. Czasem odwiedza je wiatr szumiący w gałęziach drzew, śpiewające ptaki... Pani Wiosna przystraja zapadnięte w ziemię nagrobki w samowysiewające się bukiety i kobierce. Pani Lato zapewnia piękny koncert świerszczy w rosnącej dookoła trawie. Królewna Jesień ozdabia je złotymi liśćmi, a potem zmywa całoroczny kurz z nagrobków.  A najstarsza z sióstr przykrywa białą kołderką, bo aby znowu pojawiły się kwiaty, grała zielona muzyka potrzebny jest odpoczynek. Tak, córki Króla Słońce nie zapominają o starych, pięknych cmentarzach... Przynajmniej one...

Morderca

Ubożuchna rzewna

mogiła bez pomnika

majestatu pełna

przyszedł pan

zdjął kapelusz

jak chory w aptece

i zarżnął święty nastrój

ustawiając świece

ksiądz Jan Twardowski