Słowiańskie polne złoto. Zioło czarownic.

Widzisz je w zbożu
Trawą splecione.
Stojące w morzu
Ostów zielonych,

Chabry, dziurawce,

Chwasty skarlałe,

Mleczów dmuchawce,

Zioła zdziczałe.

Wy polne kwiaty,

Białe. Czerwone.

Złote karaty

W ziemię rzucone.

Kwitnące w zbożach,

Kępą w szeregu.

Na pól bezdrożach.

Na miedzy brzegu.

Chwytacie serca,

Wśród lata znaków.

Barwa kobierca

Z chabrów i maków.

Władysław Dziegała

Dziurawiec zwyczajny czyli Hypericum perforatum L., w gwarze ludowej znany jako dzwoniec, dzwonki Panny Maryi czy ziele św. Jana, bo podobno wzrosło z kropli krwi, które skropiły ziemię z przebitego języka Jana Chrzciciela. Po roztarciu żółtych liści pojawia się bowiem czerwony kolor przypominający krew. Z tego powodu dziurawiec nazywano również męką, krewką, krewką Jezusa, krwią Matki Bożej.

Niektórzy mówili o nim również zwierzobóje, wierząc, że jest trujący dla zwierząt o jasnej sierści.

Łacińskie słowo hypericum pochodzi zapewne od greckiego słowa hyper znaczącego „nad” i eikon oznaczającego „ikonę”. W starożytnej Grecji  dziurawiec wieszano nad futrynami i obrazami świętych, aby odpędzić złe duchy. Słowianie używali wywaru z dziurawca do odpędzania demonów. Suszony bukiet dziurawców służył jako rekwizyt przy wypędzaniu ducha choroby. Napojem przygotowanym z tej rośliny posługiwali się w średniowieczu egzorcyści. Zapewne wówczas zioło zaczęto nazywać fuga daemonum. Nazwę tę można przetłumaczyć jako ucieczkę demonów, ucieczkę diabła albo ucieczkę czartowską.

Stara słowiańska legenda głosi jednak, że aby skorzystać z uzdrawiających właściwości rośliny, wystarczy udać się do lasu.

Stało się to w czasach, gdy królową była natura.

Człowiek wówczas był świadomy jej siły, a zarazem swojej zależności od tego, co wyrasta z ziemi. Dlatego traktował otaczający go świat z szacunkiem i obawą. 

Dookoła krążyły także demony, które starały się zapanować nad ludzkimi umysłami. Zaradzić temu chciała Hyperja, córka znachorki. Postanowiła wraz z matką wyruszyć do nieznanych lasów, aby odnaleźć lekarstwo. Szły długo. W końcu dotarły na polanę rozświetloną złotymi promieniami słońca. Rosły na niej nieznane im rośliny         o żółtych kwiatach. Były nimi oczarowane. Jednak nagle nadleciały demony.

Hyperja z matką schowały się w żółtych kwiatach, które je całkowicie przykryły. Demony wiedziały, że zginą, jeżeli zbliżą się do tej rośliny. Dlatego z wysokości rzucały w kierunki kobiet swój jad. Ten jednak niespodziewanie zatrzymał się na żółtych listkach, tworząc w nich maleńkie, przezroczyste punkciki. Diabelski jad nie uszkodził ziela. A nawet uaktywnił w nim to, co najsilniejsze i najmocniejsze. Demony uciekły. A Hyperja z matką zastosowały wywar z rośliny do leczenia ran. Dzięki nim świat poznał ziele dziurawca.

Inna legenda głosi, że zioło to stworzył Bóg, by pomagało ludziom w niemal wszystkich dolegliwościach. Diabłu się to nie podobało, więc postanowił zniszczyć roślinę. Efektem jego działania są charakterystyczne dziury w liściach.

Dziurawiec

posłuszne ziele

W noc świętojańską zakwita

Dar wprost z bożej apteki

Leczy wątrobę jelita

O jakże dla nas łaskawe

Są twoje listki dziurawe

ks. Jan Twardowski

"Świętojańskie zioło – lek na dolegliwości wszelakie" mówiono kiedyś.

Dziurawiec był bardzo powszechnie używaną przez babki i znachorów. Uważany był za roślinę magiczną. Miał przede wszystkim zapobiegać różnym czarom i gusłom

Dawniej dziurawiec chronił matki i dzieci przed działaniem demonów. Na niemowlęta (zwłaszcza przed chrztem) czyhało dużo zagrożeń. Ochroną dla dziecka było powieszenie nad kołyską wiązanki z dziurawca poświęconego  w dniu św. Jana.  Często nazywano go zielem świętojańskim, gdyż zakwitał w okolicach 24 czerwca.

Zasuszone i poświęcone ziele wkładano pod poduszkę i do pieluszki maleństwa.

Często przechowywano je w oborach, aby ochronić bydło przez czarownicami. Chronił przed piorunami. Używano go też do wróżenia.

To dziw­ne tak że oczy­wi­ste

spójrz na świa­tło przez liść dziu­raw­ca

na­wet mro­ki przej­rzy­ste

ks. Jan Twardowski

Właściwości lecznicze tej rośliny znane były już w starożytności. Doceniał ją grecki uczony Hipokrates czy rzymski medyk Korneliusz Celsus.

W V wieku Helios z Amidy zalecał napar z dziurawa na trudno gojące się rany i owrzodzenia. Aleksander z Tralles wspominał o jego dobrym wpływie na układ nerwowy. Paweł z Eginy potwierdził jej działanie moczopędne

W średniowieczu  św. Hildegarda z Bingen uważała dziurawiec  za jedno z najważniejszych lekarstw.

Dziurawiec rośnie w całej Europie, w północno-zachodnich Chinach, Afryce i Azji Mniejszej. U nas znajdziemy go od nizin aż po obszary pogórza, na słonecznych brzegach lasów, łąk i ścieżek.

Jest cenną rośliną leczniczą, bogatą w wiele substancji, o szerokim zastosowaniu.

Zawarte w dziurawcu związki działają na organizm oczyszczająco, odtruwająco, rozkurczająco  i moczopędnie. Mają właściwości bakteriobójcze, uspokajające i przeciwdepresyjne. Dzięki wielokierunkowemu działaniu dziurawiec znalazł szerokie zastosowanie we współczesnej medycynie

Ważne jest jednak, aby w trakcie jego stosowania nie wystawiać się na działanie promieni słonecznych, gdyż roślina ta ma właściwości fotouczulające. Jednak w  szare, bure listopadowe i grudniowe dni jest jak najbardziej zalecany.

Zewnętrznie dziurawiec stosowany jest również przy leczeniu odmrożeń, poparzeń, wrzodów i wszelkich innych trudno gojących się ran. Podczas płukania jamy ustnej nie tylko pomaga pozbyć się nieprzyjemnego zapachu z ust, koi również zapalenia gardła. Jednak ze względu na wszechstronność dziurawca oraz jego moc należy zachować ostrożność i świadomość przy wykorzystywaniu rośliny.

Ziołowe wiązanki

podaruję ci bukiecik zasuszonych ziół

lato szybko mija chwycę zapach z pól

wplotę go w naręcze mięty oraz dziurawca

powstanie barwna tęcza piękna jak z obrazka

potem do domu przyniosę rumianku i trawy woń

grzecznie lato poproszę nie odchodź jeszcze stąd

zostaw barwne motyle nawłocie i macierzanki

nim odejdziesz na chwilę zasuszę ziołowe wiązanki

Cieślik Lucyna