Fakty tańczą w moich myślach

Nie będę zaprzeczać - nie kochamy listopada. Najlepiej byłoby, aby po ciepłym i kolorowym październiku od razu następował grudzień ze swoją przedświąteczną, pełną radosnego oczekiwania atmosferą. 

Krótkie, szaro-bure, deszczowe listopadowe dni zatrzymują nas zazwyczaj w domu. Boimy się zimna, wilgoci, krążących wirusów...

O Panu listopadzie pisałam już kilkakrotnie:

Zawoalowany świat   Dwa oblicza Pani Jesieni   Ucieczka przed jesienią  Melancholijny listopad  Już listopad

Dlatego w tym czasie sięgamy po książki, które pozwalają nam oderwać się od szarej rzeczywistości, jej trosk i problemów... 

Tak w listopadzie warto jednak zarazić się wirusem czytania.

Jest to także doskonały czas na utkanie kolejnej literackiej opowieści.

Radość pisania

Do­kąd bie­gnie ta na­pi­sa­na sar­na przez na­pi­sa­ny las?

Czy z na­pi­sa­nej wody pić,

któ­ra jej pysz­czek od­bi­je jak kal­ka?

Dla­cze­go łeb pod­no­si, czy coś sły­szy?

Na po­ży­czo­nych z praw­dy czte­rech nóż­kach wspar­ta

spod mo­ich pal­ców uchem strzy­że.

Ci­sza - ten wy­raz tez sze­le­ści po pa­pie­rze i roz­gar­nia

spo­wo­do­wa­ne słowem "las" ga­łę­zie.

Nad bia­łą kart­ką cza­ją się do sko­ku

li­te­ry, któ­re mogą uło­żyć się źle,

zda­nia osa­cza­ją­ce,

przed któ­ry­mi nie bę­dzie ra­tun­ku.

Jest w kro­pli atra­men­tu spo­ry za­pas

my­śli­wych z przy­mru­żo­nym okiem,

go­to­wych zbiec po stro­mym pió­rze w dół,

otoczyć sar­nę, zło­żyć się do strza­łu.

Za­po­mi­na­ją, że tu nie jest ży­cie.

Inne, czar­no na bia­łym, pa­nu­ją tu pra­wa.

Oka­mgnie­nie trwać bę­dzie tak dłu­go, jak ze­chce,

po­zwo­li się po­dzie­lić na małe wiecz­no­ści

peł­ne wstrzy­ma­nych w lo­cie kul.

Na za­wsze, jeśli każę, nic się tu nie sta­nie.

Bez mo­jej woli na­wet liść nie spad­nie

ani źdźbło się nie ugnie pod krop­ką ko­pyt­ka.

Jest więc taki świat,

nad którym los spra­wu­je nie­za­leż­ny?

Czas, który wią­że łań­cu­cha­mi zna­ków?

Ist­nie­nie na mój roz­kaz nie­ustan­ne?

Ra­dość pi­sa­nia.

Moż­ność utrwa­la­nia.

Ze­msta ręki śmier­tel­nej. 

WISŁAWA SZYMBORSKA

Dzisiaj opowieść o niezwykłej książce, którą przeczytałam, a raczej tym razem wysłuchałam w wykonaniu autora, a która mnie zachwyciła, zaczarowała... Niestety nie da się jej streścić, opowiedzieć.... Trzeba samemu zanurzyć się w te słowa... 

Od dawna wiadomo, że Mała Dziewczynka od lat zakochana jest w Czechach, Pradze... Od lat? Raczej od zawsze. I dlatego jak tylko pojawiła się pierwsza czeska książka Mariusza Szczygła "Gottland" musiała nie tylko natychmiast ją przeczytać, ale i mieć w swojej bibliotece. Z czasem czytała kolejne pozycje autora.

To już była taka tradycja, że na późnym latem Mała Dziewczynka do walizki pakowała również kolejną książkę Mariusza Szczygła i jechała do Pragi. Często jednak nie zdążyła jej do końca przeczytać, bo Praga, pobliskie miejscowości, czeskie przyjaciółki, absorbowały ją od rana do wieczora. Dlatego jak wracała do domu, to niedokończona książka z zakładką w środku czekała do następnego wyjazdu. Zasada była prosta. Książki Mariusza Szczygła czytała tylko w Czechach.

Tak było do 2020 roku. 

Mała Dziewczynka dobrze pamięta, jak ukazał się "Osobisty przewodnik po Pradze". Czytała go wyjątkowo już w domu planując swoje kolejne wędrówki po Pradze... Niestety pandemia, a potem inne wydarzenia sprawiły, że na jakiś czas musiała zaprzestać tych wyjazdów.

STOP... Znowu, jak to mam w zwyczaju, odbiegam od tematu. To nie jest temat na dzisiaj. Ale wiadomo Czechy, Praga zawsze wciągają, odwracają uwagę od wszystkiego innego...  

O Pradze można przeczytać we wcześniejszych opowieściach. 

2018  2019   2021   2022  2023  2024

Dzisiaj mam utkać opowieść o książce „Fakty muszą zatańczyć”.

Zaczęłam słuchać autora, jak czyta i po chwili odłożyłam wszystko, co przy okazji chciałam zrobić... Całkowicie skupiłam się na słowach i odpłynęłam w tak dobrze znany mi świat... Świat, młode lata które i ja pamiętam, na który spoglądałam praktycznie z tej samej perspektywy co autor. Oczywiście są liczne różnice. Miasto, zainteresowania, pierwsza podróż do Czech... Ja swoją przygodę rozpoczęłam dawno temu, jeszcze w Czechosłowacji... 

Ale kolejne STOP... 

Tak było na początku słuchania książki. Potem zaczęła się inna magia.

 „Fakty muszą zatańczyć” to trochę podręcznik o pisaniu reportażu.  Dla mnie jednak to przede wszystkim o samym pisaniu. Oczywiście przeważają wskazówki dla reporterów. Jednak każdy piszący może tą książkę potraktować jak wskazówkę, lekcję... 

O pisaniu wierszy

Mysi być cierpienie i miłość,

żeby napisać wiersz. 

O pisaniu wierszy

Moje miłe, moje miłe, moja miła,

ty wiesz:

to jest trudniej niż dziecko urodzić w męce,

od całego świata się odgrodzić

i serce mieć w ręce,

żeby wycisnąć z niego tę kroplę goryczy,

którą czuję...

Śpij, moja miła, niczego sobie nie życzę,

niczego nie potrzebuję.

Władysław Broniewski

Jest to także książka pełna niesamowicie ciekawych opowieści.  

Mnie urzekło wiele zdań. Nie da się o nich opowiedzieć, bo musiałabym przytoczyć połowę książki, a potem się do tych fragmentów odnieść... Zresztą od początku nie miałam takiego zamiaru. Trzeba książkę samemu przeczytać. Ewentualnie można wyszukać recenzje, opinie, cytaty... Ale to nie byłoby już to.

No dobrze... Przytoczę niektóre. Ale które wybrać? 

Z tematami jest jak z kobietami lub mężczyznami. Widzimy tłum, ale fascynuje nas ta jedna osoba.

Reporterkę Hannę Krall można uwieść zdaniem. Z  chaosu zdań, które wypowiadają ludzie, ona rozpoznaje to, które przypłynęło specjalnie do niej.

To prawda. Tematów dookoła jest wiele. Aby mnie uwieść wystarczy również jeden szczegół. Nie tylko zdanie, których w książce jest wiele, ale także zapach, obraz, zdarzenie, osoba... A jak temat mnie naprawdę uwiedzie, to prędzej czy później tutaj trafia... Niestety kolejka tych czekających jest długa.

Otóż większość z nas po wejściu do mieszkania, które chce kupić, lub do pokoju w hotelu szybko podchodzi do okna. Spoglądamy przez szybę, często chcemy okno otworzyć i wyjrzeć. Można omieść wzrokiem obrazy czy zdjęcia na ścianach, jednak ważne jest też to, co za oknem. Czy jakiś dom, czy mur, czy wolna przestrzeń? Jak się ma nasze okno do okien z  naprzeciwka? Ile przez nasze okno będziemy mogli zobaczyć? I kto może zobaczyć nas?

Ileż to moich opowieści powstało przy oknie? Ileż utkałam opowieści o widoku z moich okien?

Kuchenne okno  Widok z balkonu  Uważne poranki  Myśli przy oknie  Zimowe myśli 

 Okruchy wspomnień   Niby zimowe myśli 

Okno jest dla mnie bardzo ważne i mogę powtórzyć:

Mnie widok za oknem pozwala przeżyć.

»Nie czas żałować róż, gdy płoną lasy« "(...) o  pożarze lasu powstaną księgi, że będą śpiewane pieśni, że będą pamiętać pokolenia. A  kto przechowa w pamięci nieważną różę?”. Róża to szczegół właśnie. 

Szczegół zatrzymuje uwagę czytelnika.  

To właśnie szczegół powoduje, że zwracam na coś uwagę. 

Ogół, czyli ogólnik, jest mordercą reportażu.

Nie tylko reportażu... W życiu nie zwracamy uwagi na szczegóły, tak wymagające czasem naszej uwagi...

Josif Brodski w szkicu "W  półtora pokoju" poświęconym pamięci swoich rodziców pisze z żalem, że pamięć jest zdrajczynią, bo zawiera tylko szczegóły, a nie cały obraz – »rzec by można – jedynie najwspanialsze fragmenty spektaklu«”.

Tak bardzo chciałabym zachować cały obraz...  

– pamięć nie jest szafką czy też sejfem, gdzie możemy zamknąć nasze przeżycia, otworzyć skrytkę po jakimś czasie i wyciągnąć niezmienione;

Poza tym pamiętane obrazy są wywoływane i nieświadomie wybierane tak, żeby pasowały do naszego stanu emocjonalnego.

Niestety rzeczywiście tak jest... Najgorzej, że się zacierają, blakną...  

W książce poruszane są także sprawy trudne, czasem wręcz nie do uwierzenia, że mogły się wydarzyć.... Jednak czytając ją można się też uśmiechnąć, wzruszyć, zadumać, zasmucić... 

A potem może zacząć lepiej pisać? Bo piszę chaotycznie, chcę jednocześnie wiele tematów poruszyć...

Ja w każdym razie po wysłuchaniu książki pobiegłam do biblioteki i pożyczyłam po książce: Olgi Gitkiewicz, Hanny Krall, Jacka Pałkiewicza, Dziobaka Literatury... Z lekką obawą sięgnęłam też po Cynkowych chłopców Swietłany Aleksijewich. Najpierw jednak przypomnę sobie  tylko "Nie ma" Mariusza Szczygła....

Kolejka pozostałych autorów jeszcze musi poczekać.  Krzysztof Kąkolewski, Truman Capote, Jacek Hugo-Bader, Małgorzata Szejnert....

Tylko kiedy ja to wszystko ogarnę? Zdążę przeczytać?  

Poeci

Niespełnieni poeci – wieczni marzyciele

szukający gwiazd na ziemi

brną poprzez pyły zwyczajności

z sercem ciężkim od ukrytych pragnień

budzą się o świcie ze swoich marzeń

w poszukiwaniu bratniej duszy

na pustyni dawno wypalonej

ogniem rozsądnych budowniczych

niespełnieni poeci – niepoprawni szaleńcy

marnotrawiący cenny czas

na poszukiwaniu pereł w kroplach rosy

giną pod ciężarem niezapisanych wierszy

zasypiając późną nocą

z sercem ciężkim od pragnień

na bezdrożach cywilizacji.

Basia Wójcik