Nieznane święto

Lato

Jak stół bie­siad­ny żeń­com po­da­ny

Zie­mia w przeded­niu wiel­kie­go żni­wa,

Zło­tą sym­fo­nię sion­ce do­gry­wa,

Strun mu ty­sią­cem roz­chwia­ne lany,

Wian zbóż, sza­fi­rem cha­brów dzier­ga­ny,

Zwi­chrzo­nych kło­sów zło­ci­sta grzy­wa,

Stru­ną mu miod­na hre­cza­na niwa,

Mle­czy go­ści­niec skrzy­dłem psz­czół tka­ny.

A po ugo­rach sto­ją dzie­wan­ny,

Ci­cho wpa­trzo­ne w szmat nie­ba siny.

Niby ka­płan­ka bia­łej Ma­rzan­ny,

Kwia­tem wy­ro­słe z gru­zów gon­ty­ny,

W pieśń za­słu­cha­ne ona przed­wiecz­ną -

Po­lną i zboż­ną - kwiet­ną - sło­necz­ną...

KAZIMIERA ZAWISTOWSKA

Zbliża się sierpień, miesiąc który lubię szczególnie, chociaż poprzeplatany jest smuteczkami. 

Początek sierpnia to połowa panowania Pani Lato. Czas słońca, zbierania owoców i warzyw. Czas pracy w polu. A dla większości pora wakacyjnego odpoczynku.

Dla mnie osobiście 1 sierpnia to dzień wspomnień o kimś, kto tego dnia odszedł, a kogo tylko przez krótki czas mogłam poznać. Chociaż niewiele z tego pamiętam Jednak nie o tym dzisiaj.

Pierwszy sierpnia wypada w połowie drogi między przesileniem letnim a równonocą jesienną. 

Dawniej był to dzień, kiedy obchodzono święto zwane Lammas, które starano się wprowadzić w miejsce dawnego celtyckiego święta żniwnego zwanego Lughnasadh.

Zacznę więc od tego wcześniejszego. 

Święto Lughnasadh swoją nazwę otrzymało na cześć celtyckiego boga Słońca i światła - Lugh.

Jak jednak doczytałam nie było to święto poświęcone samemu Lughowi, ale jego przybranej matce, Tailtui.

Według legendy, gdy na skutek ciężkiej pracy dla swojego ludu zmarła, jej  pasierb zaczął grozić klątwą. Ziemia  miała nie przynosić plonów. Ludzie zaczęli więc szybko zbierać plony i na cześć przybranej matki Lugha wydali ucztę, aby go udobruchać.

Natomiast Lammas pojawiło się po raz pierwszy na przełomie XI i XII wieku, kiedy kościół pragnąc związać bardziej ludzi ze sobą starał się zaadaptować do własnych celów wciąż żywe zwyczaje  pogańskie. 

Zatem Lughnasadh  zostało powoli zmienione przez kościół w Lammas. Nazwa pochodzi od „hlafmasse" - loaf mass". Do odprawienia mszy w ten dzień brano chleb ze świeżo zebranego zboża. W tym dniu wypiekano więc pierwszy chleb ze świeżo zebranej pszenicy. Był to symbol obfitości i dobrych plonów danego roku. Wierzono, że czcząc pierwszy efekt całorocznej pracy przekona się bogów do przychylności i zapewnienia obfitych zbiorów także w kolejnych latach.

Z pierwszych wymłóconych ziaren ważono również pierwsze w roku piwo, spożywane sześć tygodni później, podczas równonocy jesiennej.

Natomiast w dniu poprzedzającym Lammas robiono  zbożowe kukiełki z ostatniego snopka zebranego zboża. Miały one być wyrazem wdzięczności  za udane plony. Miały też zapewnić

szczęście i dostatek przez kolejny rok. Jednocześnie  palono kukiełki z poprzedniego roku.

Zarówno w tradycji celtyckiej, jak i chrześcijańskiej, pierwszy dzień sierpnia stał się dniem przejścia z lata w stronę jesieni i zimy. Symbolem umierania i odradzania się, a także zbierania plonów całorocznej pracy.

W celtyckim zwyczaju 1 sierpnia był również dniem sprawiedliwości i praworządności. W jego trakcie rozsądzano sprawy zgłaszane przez obywateli, zawierano umowy. Ich złamanie oznaczało brak szacunku dla prawa danego od bogów. Święto traktowano zatem jako gwarancję dotrzymywania obietnic.

Dlatego w tym dniu zawierano również małżeństwa.

Lato

Ach! jak go­rą­co! Nie­bo bez chmu­ry,

Żar pod sto­pa­mi, żar zie­je z góry,

Czło­wiek dzień cały jak­by w ukro­pie,

Rad­by się scho­wał choć­by w ko­no­pie.

Z dala, od ła­nów, brzęk ja­kiś pły­nie:

Ach! to psze­nicz­kę ko­szą w do­li­nie!

A z brzę­kiem sier­pów i świ­stem kosy,

Piosn­ka żni­wia­rzy dzwo­ni w nie­bio­sy.

Nie­raz się py­tam, jak w ta­kim ża­rze,

Mogą wy­trzy­mać bied­ni żni­wia­rze?

Choć pot im spły­wa po ca­łym cie­le,

Jesz­cze śpie­wa­ją jak na we­se­le!

Ja, gdy nad książ­ką tro­chę po­ślę­czę,

To wnet się spo­cę, znu­dzę i zmę­czę,

A oni za­wsze rzeź­wi jak pta­cy,

Z piosn­ką na ustach wsta­ją do pra­cy.

Czyż­by ich z in­nej zle­pio­no gli­ny?

Co też ja plo­tę, Boże je­dy­ny!

Sko­czę tam do nich! Da­lej więc w dro­gę,

I choć im snop­ki wią­zać po­mo­gę!

WŁADYSŁAW BEŁZA

Wśród niektórych celtyckich narodów  tradycje związane ze świętem Lughnasadh są  jeszcze żywe.

Jednak  z praktycznych względów obchodzi się je w pierwszą niedzielę sierpnia albo tydzień wcześniej. We współczesnej Irlandii jest to tradycyjny dzień piknikowy, kiedy całe rodziny wyruszają poza miasta, na wieś, na zielone wzgórza.

Może zatem i dzisiaj warto pamiętać o  dawnych zwyczajach. Nie tylko tym jednym.

Do tego tyle  się teraz wyrzuca żywności,  w tym niestety i chleba. Większość z nas nie martwi się, że go zabraknie. W sklepach jest go pod dostatkiem w różnych rodzajach. A my nie doceniamy tego co mamy. Przestaliśmy szanować żywność, a przede wszystkim chleb. Przeczytałam niedawno, że na liście najczęściej marnowanych przez nas produktów pierwsze miejsce zajmuje właśnie chleb. Smutne to. A przecież jeszcze pamiętam z jaki szacunkiem każdy bochenek traktowała moja Babcia. 

Żniwa

Prze­pió­recz­ka się od­zy­wa,

Idą, idą po­lem żni­wa,

Brzę­czą sier­py, brzę­czą kosy,

Cięż­kie ziar­nem lecą kło­sy.

Dana! Da-dana!

A ode wsi sły­chać śpiew­ki,

Śpie­szą chłop­cy, śpie­szą dziew­ki,

Nio­są gra­bie, w pole dążą,

Za żeń­ca­mi sno­py wią­żą.

Dana! Da-dana!

Co po­wią­żą cięż­kie sno­py,

To skła­da­ją je na kopy;

Do­bra zie­mia, ła­ska boża,

Bę­dzie chle­bek z tego zbo­ża.

Dana! Da-dana!

MARIA KONOPNICKA

Dlatego tak sobie pomyślałam, że może warto utkać osobną  opowieść o samym chlebie. Skoro mogłam napisać o ziemniaku, to co stoi na przeszkodzie? Tylko tematy, które już od dawna szumią mi w duszy i czekają na swoją kolej. Ale na chleb zawsze powinien być czas.