Płomienna opowieść

Przy ognisku

Dym się snuje na polanie

i zielony pachnie las.

My siedzimy przy ognisku,

wspominamy dawny czas.

Gdzie są nasze młode lata?

Gdzie młodzieńczy, dawny świat?

Czy z tym dymem w dal odpłynął,

czy rozdmuchał psotny wiatr?

Gdzie jest gęstość naszych czupryn?

Pozostała tylko kiść.

Wypadają siwe włosy

jak jesienią z drzewa liść.

Gdzie podziały się dziewczyny?

Gdzie ich czerwień młodych ust?

Czy się stroić zapomniały,

czy się skryły w cieniu chust?

Czas upływa nieustannie

a nam wciąż przybywa lat.

Naszą pamięć mgła zasłania

jaki piękny był ten świat.

Cóż nam jeszcze pozostało?

Tylko wrzucić w ogień drwa

i zanurzyć się w marzenia

niechaj czar ogniska trwa.

znalezione w Internecie

Za oknem coraz ciemniej... Dzień coraz krótszy... Niedługo 13 grudnia. Dzień szczególny... Ale dzisiaj nie o tym, o czym każdy (oprócz mnie:))) zazwyczaj myśli. 

Tego dnia wspominamy świętą Łucję z Syrakuz, która oddała swoje życie za wiarę. W Skandynawii ten dzień ma szczególną oprawę. Przypada on w środku Adwentu, przez co pełni rolę radosnego oczekiwania na Boże Narodzenie. W jego obchodach kluczową rolę odgrywa światło.

Święta Łucja to święta kościoła katolickiego oraz prawosławnego. Najstarsze źródło, w którym występują wzmianki o Łucji, datowane jest na V wiek. Według różnych źródeł Łucja była prześladowana, próbowano zmusić ją do nierządu, a nawet podpalić na stosie, jednak ogień nie chciał jej spalić. Wtedy to miano postawić ją przed sądem i zarządzić ścięcie. Można znaleźć informacje, iż Łucja przeżyła nawet tę karę.

Ostatecznie Łucja zmarła na skutek tortur i egzekucji. Miejsce, w którym święta została pochowana odnaleziono dopiero w 1894 roku w Syrakuzach. Jej relikwie przeniesiono do Wenecji, gdzie były przechowywane do 2000 roku.

Święta Łucja w ikonografii jest przedstawiana jako niewiasta w stroju rzymskim. W rękach trzyma palmę męczeństwa oraz tacę, na której znajduje się dwoje oczu.  Jedną z tortur, jakim poddali ją oprawcy, było wyłupienie oczu. Dlatego też Łucja (Łucja – czyli „ta która nosi w sobie światło") została patronką światła. Patronuje też szwaczkom, rolnikom, tkaczom, oraz krawcom. Swoją opieką święta Łucja otacza przede wszystkim osoby chorujące na schorzenia oczu. Wiele osób uważa, że modlitwy skierowane do świętej Łucji w intencji uleczenia chorób oczu są bardzo skuteczne.

Święta Łucja jest patronką Szwecji oraz hiszpańskiego Toledo. Jest otaczana szczególnym kultem w Skandynawii. 13 grudnia w Szwecji obchodzi się święto światła, którego patronką jest właśnie święta Łucja. Tego dnia w całym kraju odbywają się malownicze pochody ubranych na biało dziewcząt w koronach z płonących świec, które mają rozproszyć mroki długich zimowych wieczorów.

Nic lepiej nie uspokaja, wycisza, daje poczucie bezpieczeństwa niż ciepłe światło świec, palące się drewno w kominku, czy też po prostu płonące ognisko na polanie.

Wyczytałam, że jest to przejaw atawizmu. W naszej prapamięci budzi się więź z przodkami sprzed tysięcy lat, dla których ogień był prawdziwym źródłem życia. Chronił przed zimnem, dzikimi zwierzętami, a przede wszystkim rozwiewał mrok nocy.

Jednak pierwsi ludzie bali się ognia. Wszyscy uciekali gdy wyładowania błyskawic sprawiały, że zapalały się drzewa i sucha trawa.

Według znanego greckiego mitu Prometeusz ukradł ogień z rydwanu Heliosa i dał go ludziom. Nauczył ich gotować, przetapiać metale.... To oczywiście nie podobało się Zeusowi, który uważał, że ogień jest jedynie boskim przywilejem. I wiadomo jak to skończyło się dla Prometeusza.

Ten mit nie jest oczywiście prawdziwą historią ognia. Człowiek potrzebował czasu, aby stopniowo korzystać z jego dobrodziejstw.

Izraelscy naukowcy odkryli, że człowiek mógł zacząć używać ognia już co najmniej 800 000 lat temu.

Ludzie z czasem zaczęli się z nim oswajać. W końcu człowiek odkrył, że ogień daje ciepło, odstrasza zwierzęta, a upieczone mięso zwierząt jest smaczne.

Gdy ludzie tylko pojęli jakie korzyści daje ogień, musieli nauczyć się go utrzymywać, aby nie zgasł. Strażnicy ognia na zmianę czuwali i podsycali płomień, sami bowiem nie potrafili rozpalić ogniska. Gdy plemię się przemieszczało z miejsca na miejsce, zabierało rozżarzone węgielki w naczyniu z wysuszonej gliny. A potem... Nie będę opisywać całej historii od krzesiwa.

Ogień miał także znaczenie mistyczne i to jemu tak naprawdę towarzyszył jeden z najstarszych ludzkich kultów.

Był uznawany za święty.

W religii chrześcijańskiej symboliczne ogień związany jest z Chrystusem i Duchem Świętym.

Biblia łączy ogień nie tylko z boskością, ale także piekłem i gniewem Boga.

W niektórych regionach wypowiadano nawet pozdrowienie: Niech będzie pochwalony święty ogień. Wręcz religijna cześć oddawana płomieniom obrazowała się w przeżegnaniu się przed rozpalonym ogniem czy modlitwy przed ogniskiem.

Ogień zajmował w domostwie miejsce centralne. Niegdyś gospodynie dbały o to, aby nigdy nie wygasał, poza specjalnie wyznaczonymi świętami i uroczystościami, kiedy go „odnawiano”. Rozpalanie ognia było uroczystą chwilą, a czynność tą mógł wykonać gospodarz lub inna wyznaczona osoba dorosła. Znane są również zwyczaje obchodzenia domu z żarem podczas świąt dorocznych lub w czasie budowy, w celu zapewnienia ochrony i odegnania złych duchów.

Uważano, że ogień ze względu na swoją boską pochodzenie ma stały kontakt ze światem pozazmysłowym. Można więc za jego pośrednictwem m.in. składać ofiary lub oddawać cześć zmarłym. Ogień w kulturze ludowej jest przede wszystkim źródłem oczyszczenia ze wszelkiego zła i grzechu.

Płomień

Boże, daj nam długą zimę

i cichą muzykę i usta cierpliwe,

i trochę dumy zanim

skończy się nasz wiek.

Daj nam zdziwienie

i płomień, wysoki, jasny.

Adam Zagajewski

Ogień pojawia się w bardzo wielu uroczystościach świąt dorocznych. Rozpalanie ognisk w czasie Sobótek miało bardzo ważne znaczenie dla całego okresu letniego. Obieganie pól z rozpalonymi miotłami lub snopkami w Zielone Świątki zapewniało ochronę przed grzybami w zbożu. Ognie palono w czasie świąt wielkanocnych, np. w Wielki Czwartek. Zapalona gromnica czy nawet sam dym ze świecy lub spalonego wianka chroniły, zapobiegały i leczyły.

W Zaduszki na rozstajach dróg palono ogniska, by dusze mogły się ogrzać i trafić do swoich dawnych domostw. Zapalano i nadal zapala się, ale tylko znicze, na cmentarzach.

Nie należy zapominać o wieńcu adwentowym, świecy na wigilijnym stole, czy lampkach choinkowych.

Płomieniom oddawano cześć, szacunek, ale jednocześnie lękano się ich, przede wszystkim ze względu na niebezpieczeństwo pożaru.

Nie tylko w naszej kulturze ogień odgrywał ważną rolę. Na ten temat można by napisać książkę.

Współcześnie ogień nie pełni już tak ważnej funkcji jak dawniej.  Mimo to nadal obdarzamy go szacunkiem. Zapalamy świece podczas ważnych uroczystości zarówno w domu, jak i w świątyniach, towarzyszy nam w czasie najważniejszych wydarzeń w życiu. Nadal ogień kojarzy się z czymś żywym i większym niż świat rzeczywisty.

OGIEŃ

Igra ze mną i z powietrzem

strzela fontanną iskier

próbuje zawrócić w głowie

szalony jak na żywioły przystało

a ja niepoprawny marzyciel

zanurzam się w jego blasku

i rozmawiam z nim

o straconych złudzeniach.

wiersz i obraz Basia Wójcik

OGIEŃ

Spytałam kiedyś o wydźwięk deszczu

W odpowiedzi otrzymałam brak odpowiedzi 

wrzuciłam cały mój świat do ognia

a on płonie 

we mnie 

w sercu?

Anna Wątroba

W całej historii cywilizacji od prehistorii poprzez wszystkie epoki aż do dziś ogień odegrał niezwykle ważną rolę jako źródło światła i ciepła. Dzięki obecności ognia zmieniło się nie tylko życie w każdym domu, ale też powstały całe gałęzie gospodarki wykorzystujące ogień.  Tak, ogień doprowadził do postępu ludzkości, ale może też doprowadzić do jej zniszczenia. Z jednej strony jest źródłem życia, ale z drugiej może też spowodować nasz koniec. Ogień jako symbol zniszczenia jest widoczny nie tylko w wierzeniach religijnych. Ostatnio rzeczywistość pokazała nam niszczycielską siłę ognia.

Pisałam już o jednym z żywiołów - WODZIE. A powinnam zacząć właśnie od ognia. Dlaczego? Po pierwsze - ogień zawsze fascynował Małą Dziewczynkę. Może dlatego, że urodziła się w roku, któremu on patronował? A może dlatego, że zawsze bała się głębokiej wody? Po drugie - Grecki filozof Heraklit uważał bowiem, że ogień jest tym najistotniejszym. Twierdził, że ogień wywołał pozostałe elementy poprzez serię przemian w przyrodzie. Przemiany te rozpoczęły się od stworzenia morza, następnie ziemi, a wreszcie powietrza.

A właśnie ile jest żywiołów? Trzy, cztery, pięć....? Jakie dokładnie?

Płomień

Siedzimy przy okrągłym stole,

patrzymy na płomień świecy

i na tańczące w nim dzieci.

Spójrz jak urosły. Jeszcze niedawno

mieściły się nam w dłoniach.

Dziś nasze dłonie obejmują płomień,

płomień obejmuje nasze dłonie.

Pamiętasz ptaka? Tego z lipy

za oknem sypialni. Wycięli

drzewa z naszej ulicy. Któregoś dnia

zostały po nich jasnopomarańczowe pnie,

świeże i soczyste w szarości i błocie.

Po ptaku nie zostało nic,

po ptaku zostało nic.

Nic – co mamy z nim zrobić?

Siedzimy przy okrągłym stole,

patrzymy na płomień świecy.

Płomień zostawia po sobie popiół,

ale jest piękny jak słowo płomień.

Nic nie rozumiemy,

rozumiemy nic.

Jarosław Jakubowski