Lek na całe zło

MLECZE

Tam, gdzie strużką rzeczka ciecze,

Błyszczą w słońcu cztery mlecze.

W każdym mleczu pszczoła brzęczy,

Drżą w skrzydełkach barwy tęczy.

(Tu rzec muszę nie od rzeczy:

Pszczoły sączą nektar z mleczy).

Nagle dreszcz pszczołami wstrząsa,

Straszny deszcz je z mleczy strząsa,

Bo gdy deszcz na dworze siecze,

Tulą płatki wszystkie mlecze.

Tam, gdzie strużką rzeczka ciecze,

Drżą na deszczu cztery mlecze.

Gdy przejaśni się na dworze,

Wtedy wiersz ten skończę.

Może…

M. Strzałkowska

Nawet małe dzieci znają tę roślinę. Zarówno one, jak i dorośli lubią bawić się dmuchawcami, patrząc jak odlatują z wiatrem.

Mniszek lekarski należy do najbardziej wszędobylskich roślin.

Spotkać go można wszędzie. Na łące, na pastwisku, na poboczach dróg na trawniku, między płytkami chodnikowymi...

Ta wszechpanoszaca się roślina najczęściej jest traktowana przez nas jak chwast. Często pracowicie wyrzucany jest z naszych ogrodów. Sama coś o tym wiem, gdy na prośbę mamy na kolanach cierpliwie wyrywałam ją dawno temu z naszego trawnika.

Teraz  na szczęście z pobłażliwością patrzymy, jak teraz w maju uśmiechają się do nas swoimi złotymi główkami. A dla mnie ten zielono-żółty duet jest moim ulubionym majowym widokiem. Gdy go widzę, to świat dla mnie pięknieje.

Kwitnący wśród zieleni mniszek jest też dla mnie zwiastunem lata.

Jednak dzięki tej swojej wszędobylskości i właściwościom ma różne nazwy:

mniszek (po zdmuchnięciu puchu pozostaje naga „główka”, przypominająca ogoloną głowę zakonnika), dmuchawiec, mlecz (bo wydziela biały sok), mlecz zajęczy, mlecz króliczy, mnich, męska stałość, popia głowa, żabi kwiat, ślepy kwiat (kiedyś sądzono, że można oślepnąć, jeśli do oka wpadnie źdźbło dmuchawca), pysk świni (nawiązuje do kształtu zamkniętego w listkach okrywy kwiatostanu, przypominającego ryj świni), świni mlecz (bo jest przysmakiem dla tych zwierząt, które wiedzą co jest dobre:)))).

W zależności od regionu Polski jest też zwany brodownikiem lub brodawnikiem (na Podlasiu),  pępawą (w okolicach Sandomierza), wolimi oczami (na Pomorzu), młycem (w gwarze śląskiej).

Z łacińskim określeniem dens leonis, które oznacza ząb lwa, związana jest angielska nazwa dandelion (pochodząca z kolei od francuskiego dent de lion) oraz niemiecka Löwenzahn. Podobnie nazywają mniszek w innych europejskich językach. Nazwy te wskazują do brzegów liści, ostro ząbkowanych, przypominających uzębienie tego drapieżnika.

I tak mogłabym jeszcze prawie w nieskończoność wymieniać. Mniszek jest bowiem rośliną o największej liczbie nazw ludowych.

Mlecze

Wyrosły mlecze w rowie przydrożnym

nie dla nich miejsce na pierwszym planie

nie pachną wcale, kolorem ostrym

nie zachwycają, choć patrzysz na nie.

Króciutki żywot, już w białym puchu

straciły barwę, opadły płatki

boją się wiatru byle podmuchu

te niepozorne, wiosenne kwiatki.

Zapachy, barwy będą wspomnieniem

czy kwiat przepiękny, czy zwykłe chwasty

nie można zamknąć drogi marzeniom

bo bez nich życie niewiele znaczy.

znalezione w Internecie

Mniszek był trochę niedoceniony w starożytności, choć jako o leku wspominają o nim Teofrast, Dioskorides i Pliniusz, a nazwa Taraxacum pochodzi od greckiego słowa taraxis oznaczającego zapalenie oczu, które to schorzenie w starożytności leczono sokiem z mniszka.  Lekarz cesarza Oktawiana Augusta leczył go mniszkiem pospolitym z zastojów żółci. W X wieku także arabski lekarz Avicenna sokiem z mleczu leczył właśnie tę chorobę.

Ale to chyba Chińczycy jako pierwsi umieścili mniszka pospolitego w herbarzach jako roślinę leczniczą.

Z biegiem czasu doceniono jednak inne właściwości mniszka. Ta niepozorna, pospolita roślina, ma bardzo szerokie zastosowanie, które czyniły go człowiekiem niezrównoważonym. W wieku XVI mlecz pojawiał się już często w europejskich zielnikach.

Można znaleźć również zapisy świadczące o tym, że był leczniczo stosowany przez Celtów, jako składnik mieszanki o wszechstronnym działaniu.  W noc przed najważniejszym celtyckim świętem Samhain mniszek był wykorzystywany do rytualnych wróżb i wywoływania duchów.

Indianie z Ameryki Północnej palili suszone liście mniszka podczas swoich szamańskich rytuałów.

W Polsce właściwości jego, jako pierwsi, odkryli ludowi znachorzy i zielarze, zalecając go również na różne dolegliwości. Uchodził za roślinę „bezpieczną” w użyciu, nigdy nie szkodził, natomiast pomagał na wiele różnych dolegliwości.

Mlecze wianki

Żółte mlecze obsypały

pola trawniki i łąki

nie będą w wazonie stały

to nie narcyz ani żonkil

Za to dziewczyny majowe

tradycyjnym już zwyczajem

będą plotły wieńce nowe

na to mniszek się nadaje

Teraz żółtą główkę skulił

bo zimne wtargnęło licho

dziwne dziś prawa natury

zimy słychać nawet chichot

Maj obudzi jednak słońce

promyk skieruje w ich stronę

już dziewczyny są gorące

plotą wianki zachwycone

Będą leżeć sobie w trawie

kochać i marzyć nocami

i w tej wiosennej zabawie

też się zatracą czasami

nim zamienią się w dmuchawce

i zaczną fruwać na wietrze

sama na nie się napatrzę

może wianek upleść zechcę.

Cieślik Lucyna

Surowcem zielarskim mniszka lekarskiego są kwiaty, liście oraz korzeń. Działanie lecznicze mniszka lekarskiego jest bardzo szerokie: odtruwa wątrobę, oczyszcza nerki i skórę, usuwa obrzęki, leczy anemię, “oliwi” zesztywniałe stawy. Mniszek lekarski ma gorzki smak, ale to właśnie jest tak ważne. Współcześnie gorzki smak skazany jest na wymarcie. Jednak jest on wręcz niezbędny do życia, aby stymulować trawienie, właściwe działanie wątroby i wytwarzanie żółci.

Kiedyś gorzki smak był bardziej popularny i pożądany. Ale to nie jest temat na dzisiaj. Bo mogłabym nie skończyć pisać o mniszku.

Młode liście mniszka zawierają bardzo dużo karotenu, witaminy C, żelaza, wapnia. Obfitują w cholinę, która przeciwdziała odkładaniu się tłuszczu w wątrobie. Liście i korzenie dmuchawca też bogatym źródłem witamin B, E, K, kwasu foliowego, biotyny, potasu, magnezu, fosforu, cynku, krzemu, żelaza, miedzi, boru.

Wiosenna kuracja mniszkowa odmładza i poprawia zdrowie lepiej niż drogie suplementy.

Przede wszystkim mniszek pobudza do działania wątrobę i nerki.

Także osoby cierpiące zwłaszcza na przedwiośniu na osłabienie, znużenie, brak apetytu i złe trawienie powinny pamiętać o mniszku.

Pokochajcie zatem mniszka lekarskiego. Niesłusznie oskarżany go (również mea culpa) o „inwazję” na nasz wypielęgnowany trawnik.

Jednak w przeciwieństwie do trawnika, mniszek lekarski będzie nie tylko nas żywił, ale i dbał o nasze zdrowie.

Mlecze

niechętnie witane

jak natrętny intruz

pojawiają się na trawniku

prezentując światu

zgrabne rozetki

pierzastych powycinanych w ząbki listków

nie niepokojone..

zakwitają...

pyszniąc się słonecznie żółtymi

zebranymi w koszyczek kwiatami

o delikatnych jak igiełki płatkach

wabiących owady...

miododajne pszczoły barwne motyle

biedronki trzmiele...

przekwitnięte..

przeistaczają się

w białe puszyste kule dmuchawców

odczepiające się od łodyżek

i wirujące leciutko w powietrzu

niczym miniaturowe parasolki

pod wpływem najlżejszej nawet pieszczoty wiatru

znalezione w Internecie