Nie tylko dla nieśmiałych

Prośba do macierzanki

Dni są powolne

jak rude mrówki

niosące na grzbiecie

upalny ciężar lata

Nisko nad ziemią

pali się

fioletowym płomieniem

macierzanka

Z czołem przyciśniętym do niej

proszę

Nie przekwitaj jeszcze

Już niedługo

on powróci

i wśród twoich gorących kwiatów

poda mi wargami

rozkołysaną łąkę

Hillar Małgorzata

Tymianek, macierzanka... zioło, które w mojej rodzinie tylko ja lubię. Chociaż czasami przemycam ją w potrawach i nikt tego nie zauważa. 

Ale zacznę od początku.

Słowo „tymianek” pochodzi z języka greckiego. Najprawdopodobniej od thumos, które oznacza „dym”, ale także „odwagę”. Starożytni Grecy wierzyli, że tymianek przynosi odwagę i siłę. Dlatego w czasach starożytnych żołnierze mieli go przy sobie, aby ich chronił i dodawał im odwagi. Tymiankowe kadzidło służyło do oczyszczania domów, a wdychanie go miało zapewnić męstwo.

Zapewne dzięki Grekom tymianek doceniono w starożytnym Rzymie, uznając go za antidotum na wszelkie trucizny. Wśród rzymskiej arystokracji często zdarzały się przypadki otruć.

Także dla dodania sobie odwagi, w naparze z tymianku kąpali się rzymscy legioniści.

Dlatego czasem mówi się, że ziele tymianku jest lekiem na nieśmiałość.

Tymianek używany jako roślina przyprawowa i lecznicza ma bardzo długą tradycję.

Najpierw tymianek można było znaleźć w rejonie Morza Śródziemnego, gdzie nadal odgrywa ważną rolę.

W Egipcie używano go do balsamowania ciał i dodawano do kadzideł. 

Jednak ze względu na łatwość uprawy i duże właściwości lecznicze, szybko rozprzestrzenił się na Europę Środkową i Wschodnią. 

Szczególnie jednak upodobali go sobie Francuzi – w kuchni i Grecy – w miodzie.

W krajach słowiańskich historia tymianku rozpoczyna się około XI stulecia. Wówczas to papiescy wysłannicy przywieźli tymianek na Północ. A tam uprawę pierwsi rozpoczęli benedyktyni... Obecnie tymianek rośnie w wielu krajach Europy i w Ameryce Północnej, jako roślina lecznicza, ozdobna, a przede wszystkim jako przyprawa.

Na przestrzeni wieków wzmianki o tymianku wielokrotnie pojawiały się w literaturze. Była o nim mowa w dialogach Platona, Paracelsusa, czy w pismach św. Hildegardy z Bingen, która polecała jedzenie potraw z macierzanką dla oczyszczania organizmu i poprawy trawienia.

Polskie nazwy tymianku to oczywiście macierzanka. Ale też macierduszka, macierzaduszka, macierzączka, macierzduszka, macierzonka, macierzyduszka, macikula, maciorka, maciórka, materzerca duszka.... Nazwy te, jak znalazłam, nawiązują do legendy opowiadającej o rozpaczy matki po śmierci dziecka i jej zamianie w to pachnące ziele. Może właśnie stąd bierze się zwyczaj sadzenia macierzanek na grobach dzieci?

Do tej pory nie zdawałam sobie sprawy, że za tak cudnie pachnącą rośliną, kryje się tak smutna opowieść. Przecież to takie pogodne i pełne optymizmu ziele.

A może jest trochę inaczej z tą nazwą? W wielu kulturach od zawsze czci się kobiety jako dające życie i żywiące. A macierzanka wszak potrafi rosnąć tam, gdzie innym roślinom jest trudniej – w załomach skalnych, na terenach piaszczystych, gdzie palone promieniami słońca zbierają jego energię, by móc ją później przekazać tym, którzy tego potrzebują.

Powszechne było zatem okadzanie pomieszczenia, w którym kobieta rodziła oraz palenie ziela przy malutkich dzieciach dla zwiększenia ich żywotności i ochrony przed chorobami.

W dawnej Polsce również stosowano macierzankę jako skuteczny środek przeciwko złym mocom. Pęki tymianku wieszane w domostwach  przepędzały diabły i demony, dawały również ochronę przed urokiem. Zakopane w oborze gałązki macierzanki uniemożliwiały rzucenie klątwy, która sprawiała, że krowy nagle przestawały dawać mleko. Podczas świąt Bożego Ciała czy Matki Boskiej Zielnej, święcono macierzankę w przekonaniu, że woda święcona wzmacnia jej działanie i zapewnia wyższą skuteczność odprawianym rytuałom.

Macierzanka

Płakał las

pietruszka co pod śniegiem przetrwała zimę

perz jak młode żyto

pliszka co pod Twoją obronę schowała swój ogonek

źdźbło co chciałoby być niczym żeby nie być kimś

jeż kręcił jak zawsze chłodnym nosem

denerwowała się ziemia

że macierzankę ścinają w czasie kwitnienia

ksiądz Jan Twardowski

Zastosowanie tymianku jest szerokie. Dzięki swoim właściwością jest wykorzystywany nie tylko do celów leczniczych. Ma on też zastosowanie  w kosmetyce oraz kuchni.

Już w starożytności znano lecznicze właściwości tymianku. 

Ziele tymianku właściwości lecznicze zawdzięcza bogactwu zawartych w nim witamin (między innymi A, B2, C), oraz minerałów (wapń, potas, magnes, żelazo i inne).

Jego olejki eteryczne osłabiają produkcję śluzu w drogach oddechowych i działają antyseptycznie. Natomiast napar z tymianku leczy przeziębienie, zmniejsza niepokój, przegania ponure myśli, pobudza układ trawienny, leczy astmę.

Nalewka z liści tymianku olejek eteryczny, dodane do kąpieli, działają odświeżająco i przyniosą ulgę w bólach reumatycznych i artretycznych.

Nie można też zapominać, o smakowych walorach tymianku.

W kuchni, jak dla mnie, tymianek jest bezcenny.

Bez tymianku nie ma przecież bouquet garni z francuskiej kuchni, czyli wiązki świeżych ziół, przewiązanych nitką, którą dodaje się podczas gotowania do gulaszu, zupy... i wyciąga przed podaniem.

Sam aromatyczny tymianek pasuje ze swoją nutą goryczki  do ryb, drobiu, dziczyzny. Może być używany w postaci świeżej oraz suszonej.

Tymianek pomaga też przy problemach skórnych. Wyciągi z tymianku służyły naszym przodkom do pielęgnacji włosów. Teraz wyciągi z niego mają  zastosowanie w przypadku łupieżu i przetłuszczających się włosów. Regularne przemywanie twarzy naparem z tymianku jest zalecane w walce z trądzikiem. Odżywia i rozjaśnia skórę.  Tymianek jest też składnikiem past do zębów używanych do regeneracji zniszczonych dziąseł. 

Na koniec nie mogę zapomnieć o miodzie tymiankowym, którym zajadają się nie tylko Grecy. Miód tymiankowy ma mocno ziołowy, korzenny aromat i jest nazywany „czerwonym miodem” z uwagi na swoją piękną barwę. I naprawdę jest pyszny. Próbowałam,

Macierzanka

Czy widziałaś macierzankę jak

zakwita o poranku, gra mojej

duszy smyczkiem na skrzypcach

rozpala zmysły, kojąc uczucia,

tak tajemniczo i niesłychanie

aromat leci jak zwiewny taniec

zefirkiem letnim, trąci po

trawach i się rozpocznie błoga

zabawa, brzęczeniem pszczoły,

snem, zakochaniem cichą tęsknotą,

za łąki mową, a co usłyszysz

w porannej ciszy, kiedy aromat

duszę kołysze, bo błogość

łatwo spłoszyć i zatruć

więc miłość osłoń dłonią od wiatru

znalezione w Internecie