Nie tylko do rosołu...

Zioła

Idę dróżką a tu sprzeczka

trochę ją zagłusza rzeczka

zeszły zioła się w ogrodzie

choć dotychczas żyły w zgodzie

teraz każde się przechwala

chce być lepsze od rywala

Jestem szałwia daję słowo

kwitnę w czerwcu fioletowo

kiedy gardło mocno boli

płukać można mną do woli

poty nocne to igraszka

dla mnie to jedynie fraszka

A ja krwawnik pospolity

kwieciem białym już okryty

łąki drogi polne dróżki

kładą się pod moje nóżki

lubią mnie przy tym kobiety

napar ze mnie wyśmienity

kiedy brzuszek mocno boli

wtedy napar brzuszek goi

mam też inne właściwości

kiedy jest próchnica kości

czy żołądek nie domaga

wzdęcia skurcze oraz zgaga

Mniszek jestem pospolity

jako chwast w kuchni użyty

choć dywany żółte ścielę

uporczywym jestem zielem

nikt mnie przy tym nie docenia

chociaż wspomagam trawienia

twarz i oczy pielęgnuję

przy trądziku się buntuję

A ja pokrzywa zwyczajna

wbrew wszystkiemu życiodajna

gdyby ludzie moc mą znali

chętnie by mnie uprawiali

z wirusami sobie radzę

a bakterie szybko gładzę

wyczerpanie i znużenie

dzięki mnie to szybko minie

poziom cukru też opadnie

kiedy pije się przykładnie

na żołądek i jelita

także jestem znakomita

Jestem czystka mało znana

jednak najbardziej kochana

nawet z rakiem się poradzę

wszystko co złe w środku zgładzę

Każdy chciał mieć tutaj rację

ja inaczej na to patrzę

ludzie je w zasięgu mają

lecz naprawdę ich nie znają

znalezione w Internecie 

Dzisiaj jedna z moich ulubionych przypraw, niestety trudno znaleźć ją w poezji. O innych poeci trochę piszą.... Ale ta jest pomijana. A szkoda, bo jedzenie niektórych potraw bez tej przyprawy byłoby dla mnie pozbawione smaku.

Dzisiaj opowieść o przyprawie otrzymywanej z rośliny o nazwie korzennik lekarki lub też pimenta lekarska. Hiszpańskie określenie tej przyprawy - „piementa” oznacza pieprz. Przyprawa ta została tak nazwana przez swoich odkrywców, którzy mylnie uznali ją właśnie za pieprz.

Owocem drzewa jest kulista jagoda wielkości grochu. Smak ziela to połączenie pieprzu z goździkiem, kardamonu i gałki muszkatołowej. Zapach ziela jest mocno aromatyczny, korzenny. Suszone jagody są trwałe i bardzo długo zachowują aromat, a szczególnie aromatyczna jest skórka otaczająca ziarno. Najbogatszy bukiet smakowy i zapachowy otrzymamy tuż po rozdrobnieniu, dlatego najlepiej kupować całe ziarna i rozdrabniać je bezpośrednio przed użyciem.

Korzennik lekarski to wiecznie zielone drzewo, osiągające wysokość do 10 m. W warunkach naturalnych występuje w Ameryce Środkowej i na Jamajce. Jest uprawiane także w Indiach, Afryce i na Madagaskarze. Surowcem wykorzystywanym w zielarstwie jest właśnie owoc korzennika lekarskiego, czyli jagoda o kulistym kształcie. Dojrzewający owoc początkowo jest zielony, a ostatecznie staje się brunatny. Gdy owoce zaczynają lekko dojrzewać zrywa się je i suszy. Ciemno-bure owoce mają chropowatą powierzchnię i kulisty kształt. Czasem rzeczywiście mniejsze, zasuszone owoce łatwo pomylić z pieprzem. Ale ich zapach jest jednak niepowtarzalny. 

W przeciwności do pieprzu czarnego, historia wykorzystania tej rośliny jako przyprawy nie sięga czasów starożytnych, ale czasów już prawie nowożytnych.

Pierwsze europejskie wspomnienie o tej przyprawie pochodzi z dziennika Krzysztofa Kolumba, który w 1492r. po dotarciu do Ameryki opisał, drzewo pieprzowe, czyli jeden powodów jego morskiej wyprawy. Niestety po porównaniu owoców drzewa z prawdziwym pieprzem, okazało się, że jest to zupełnie inny gatunek.

Rdzenni mieszkańcy Ameryki stosowali te czarne kuleczki obok wanilii i chilli do wyrobu pitnej czekolady.

Już w 1509 r. założono plantacje korzennika na Jamajce, które istnieją po dziś dzień. Początkowo aromatyczne jagody tej rośliny były wysyłane tylko na dwór hiszpański.

Kilka lat później roślina ta została określona jako Piper Tabasci przez hiszpańskiego botanika i lekarza Francisco Hernándeza de Toledo. 

Karol Linneusz opisal tę roślinę jako Myrtus Pimenta. Współczesna botaniczna nazwa tej rośliny brzmi Pimenta dioica.Nazwa pimenta pochodzi z hiszpańskiego słowa pimientia oznaczającego pieprz. 

Inne znane mniej lub bardziej nazwy to: pieprz z Jamajki, pieprz angielski, pieprz pachnący, piment, pieprz goździkowy, owoce amomka, nowe korzenie.

Anglicy nazwali go „allspice”, co oznacza przyprawę-wszystko, uważali bowiem, że jest ona mieszaniną wielu przypraw (cynamonu, gorczycy, gałki muszkatołowej, goździków, pieprzu). Z tego powodu w języku niemieckim określa się ją mianem „Viergewürz”. Ciekawe tylko, które cztery zioła? 

Dzięki temu posiada ona wszechstronne zastosowanie w kuchni – może być dodawana do potraw tłustych i ciężkich, lekkich oraz do deserów. 

Przyprawa ta była i nadal jest bardzo popularna w Anglii i najprawdopodobniej z tego kraju  trafiła do Polski. I zapewne dlatego przez Polaków nazwana została zielem angielskim.

Aktualnie ziele angielskie jest popularne w całej Europe. Jego wszechstronne właściwości wykorzystywane są głównie w przemyśle spożywczym. 

W kociołkach bigos grzano; w słowach wydać trudno

Bigosu smak przedziwny, kolor i woń cudną;

Słów tylko brzęk usłyszy i rymów porządek,

Ale treści ich miejski nie pojmie żołądek.

Aby cenić litewskie pieśni i potrawy,

Trzeba mieć zdrowie, na wsi żyć, wracać z obławy.

Przecież i bez tych przypraw potrawą nie lada

Jest bigos, bo się z jarzyn dobrych sztucznie składa.

Bierze się doń siekana, kwaszona kapusta,

Która, wedle przysłowia, sama idzie w usta;

Zamknięta w kotle, łonem wilgotnym okrywa

Wyszukanego cząstki najlepsze mięsiwa;

I praży się, aż ogień wszystkie z niej wyciśnie

Soki żywne, aż z brzegów naczynia war pryśnie

I powietrze dokoła zionie aromatem.

Bigos już gotów. Strzelcy z trzykrotnym wiwatem,

Zbrojni łyżkami, biegą i bodą naczynie,

Miedź grzmi, dym bucha, bigos jak kamfora ginie,

Zniknął, uleciał; tylko w czeluściach saganów

Wre para, jak w kraterze zagasłych wulkanów.

Adam Mickiewicz 

Dla mnie osobiście obok soli i pieprzu jest jedną z podstawowych przypraw.

Ziele angielskie może być używane zarówno do dań mięsnych jak i słodkich deserów.

Jednak przede wszystkim wykorzystywane jest do przyprawiania zup, wędlin, potraw z ryb i fasoli, marynat, sosów oraz konserw. Moim zdaniem idealnie pasuje do zup, ogórków konserwowych, marynat do mięsa. 

Niektórzy dodają ziele angielskie do różnych sałatek warzywnych, sosów, kompotów owocowych, grzanego wina oraz ketchupów. Na bazie tego zioła w niektórych krajach produkuje się również likiery. 

Ziele angielskie stanowi także główny składnik sosu barbecie. 

Jednak ze względu na swój silny aromat przyprawa powinna być stosowana w umiarkowanych ilościach. Ale ja się do tego raczej nie stosuję. Ziele angielskie dodaje się na początku przygotowywania potrawy. Najczęściej stosuje się całe ziarna, jednak w przypadku niektórych potraw zdecydowanie korzystniej dodać zmieloną przyprawę. Sproszkowane ziele angielskie doskonale ponoć smakuje w przypadku ciast, kremów do ciast oraz naleśników.

Właściwie obowiązuje jedna zasada. Jeśli potrawa wymaga długiego i wolnego gotowania oraz gdy przygotowujemy marynaty i kiszonki, to dodajemy całe ziarna. Sproszkowane ziele to doskonały dodatek to sosów, kiełbas, ryb, wypieków i likierów.

Sproszkowane owoce są składnikiem wielu mieszanek przyprawowych m.in. curry. Piment jest pospolitą przyprawą na Bliskim Wschodzie.

Całe suszone ziele angielskie będzie utrzymywać się bardzo długo, kiedy znajduje się poza zasięgiem światła w szczelnym zamknięciu. Zmielona przyprawa traci swój smak dosyć szybko.

Korzennik lekarski, jak też nazwa wskazuje, jest rośliną leczniczą. Owoce zawierają dużo olejków eterycznych, oraz eugenol, cukier, żywicę, garbniki, kwas gallusowy i kwas jabłkowy. 

Ze względu na zawartość eugenolu ziele angielskie poprawia trawienie. Jest pomocne w leczeniu niestrawności, skurczów jelit, bólów brzucha i zaparć. Ziarenka dodane do potraw w rozsądnych ilościach wykazują działanie rozkurczowe w stosunku do mięśni gładkich oraz pobudzają procesy trawienne. Dlatego przyprawa powinna być stosowana przy ciężkostrawnych i tłustych potrawach. 

Ziele angielskie należy spożywać z umiarem, gdyż mogą wystąpić dolegliwości pokarmowe. Może też podrażnić skórę i rozszerzyć naczynia krwionośne, zwiększając przepływ krwi. 

Jednak z drugiej strony wykonany z ziela angielskiego napar wykorzystywany może być do przemywania skóry dotkniętej wypryskami i trądzikiem. Jest szczególnie przydatny przy łojotoku oraz nadmiernej potliwości.

W XVIII wieku ziele angielskie stosowane było przez rosyjskich żołnierzy jako dezodorant. Wkładali oni owoce do butów, w celu pozbycia się nieprzyjemnego zapachu.

Taniny w zielu angielskim zapewniają łagodne znieczulenie, a do tego właściwości rozgrzewające, sprawiają, że jest to popularny domowy środek na  bóle stawów i bóle mięśni.

Owoce rośliny działają też odkażająco, co jest szczególnie pomocne w początkowych objawach bólu gardła oraz kataru. Wówczas ziele angielskie najlepiej dodać w niewielkich ilościach do rozgrzewających herbatek. 

Naparem można także płukać gardo i jamę ustną, co przynosi ulgę w stanach zapalnych i pomaga przy nieprzyjemnym zapachu z ust. Picie mleka z naparzonymi owocami ziela angielskiego i miodem wspomaga organizm przy przeziębieniu i grypie.

Ponadto badania wskazują na antyneuralgiczne, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne oraz antyoksydacyjne właściwości przyprawy.

Ziele angielskie stanowi źródło błonnika i węglowodanów, a także magnezu, potasu, żelaza, miedzi, czy wapnia. 

Pomaga też w przyswajaniu witamin grupy B oraz selenu.

Olejki eteryczne ziela angielskiego są  również wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym. 

Dla mnie jednak najważniejszy jest w zupach. 

ROSÓŁ

Halinka w niedzielę

jak każe tradycja

na obiad gotuje

kulinarny specjał.

Ale by się znalazł

na niedzielnym stole

muszą być wymogi

techniczne spełnione.

Trzeba zdobyć mięso

z kury lub kurczaka

do tego włoszczyzna

też nie byle jaka.

Cebula, pieprz, seler

por, angielskie ziele

pietruszka, marchewka

czosnku nie za wiele.

Wszystko do jednego

garnka się pakuje

i na małym ogniu

pięć godzin gotuje.

Pośpiech nie wskazany

gdy chcesz na talerzu

mieć eliksir, który

każdą z chorób leczył.

Rosół tak przyrządzić

potrafi Halinka

toteż u smakoszy

chęć byłaby wielka.

Dlatego nie zdradzę

gdzie ta pani mieszka

gdyż do jej specjału

tylko dla mnie ścieżka.

znalezione w Internecie