Słowa, które...

Słowa najcichsze

Słowa najcichsze

nie potrafią kłamać

nie udają poranka o zmierzchu

i nie wzlatują pod niebo

ciemną nocą.

słowa najcichsze

mieszkają w sercu

ukryte głęboko

przed tysiącem oczu

tylko łza

może zmienić ich kształt.

Raz na jakiś czas staram się napisać o naszym języku, słowach....  A było już kilka takich opowieści. Oto jedne z nich: 

Polskie czy niepolskie, Najpiękniejsze słowo, Język ojczysty... 

Opowiadam o nich, bo nieustanie mnie ciekawią mnie nowe słowa, martwią te czasem ukochane, o których zapominamy.... Nasz język, słownictwo nieustanie się zmieniają... Czasem trudno za nimi nadążyć.... Bo przecież:

A słowa się po niebie włóczą i łajdaczą -
I udają, że znaczą coś więcej, niż znaczą!...

Bolesław Leśmian

Z jednej strony martwi mnie, że znika wiele pięknych słów... Jednak z drugiej powstają nowe, które mnie fascynują.

Od kilku lat co roku ogłaszany jest konkurs na Młodzieżowe Słowo Roku. Oto zwycięzcy z lat ubiegłych:

2022: essa – coś, co przychodzi łatwo,

2021: śpiulkolot – miejsce do spania,

2020: Młodzieżowe Słowo Roku nie zostało wybrane;

2019: alternatywka – dziewczyna o alternatywnych upodobaniach i zachowaniach,

2018: dzban – osoba niezbyt inteligentna,

2017: Iks de/ xD – coś zabawnego, śmiesznego,

2016: sztos – coś fajnego, niesamowitego, fantastycznego.

W 2023 do tego miana startowało20 słów, również mających swoje pochodzenie zazwyczaj z języka angielskiego:   

• bambik – słowo ironiczne, określające słabeusza, nieudacznika, żółtodzioba,
• baza – wyraz aprobaty, uznania dla czyjejś opinii, 
• bratku/ bruh – dawniej: „bracie, brachu” – zwrot do przyjaciela, kumpla, częściej jest używane jako niezadowolenie, frustrację, zdziwienie, odpowiednik „o, bracie!” i „daj spokój!”,
• cringe – coś żenującego, obciachowego, wywołującego wstyd lub niesmak,
• delulu – osoba z obsesją na punkcie np. aktora, piosenkarza..., , w szerszym znaczeniu to osoba oderwana od rzeczywistości,
• drillowiec – osoba, która słucha muzyki drill (gangsterska odmiana rapu), ubiera się w stylu drill, także pozytywny luz w zachowaniu i ubiorze;
• fr, FR/ for real – „rzeczywiście, naprawdę, na serio”, wyraz zgody, aprobaty wobec wypowiedzi rozmówcy,
• git – „dobrze, dobry” – słowo znane nie tylko młodzieży, jak podaje Słownik Języka Polskiego, słowo jest obecne w slangu już od 100 lat;
• imo – skrócone z ang. in my opinion, czyli „moim zdaniem”, „według mnie”;
• kys –  kill yourself, czyli „zabij się”, wyrażenie nie jest dosłowne, a żartobliwe, oznacza „odczep się”, „ogarnij się” lub „zamknij się”, to określenie kończące dyskusje. Czasem tłumaczone jako keep yourself safe, czyli „uważaj na siebie”;
• LOL/lol – lots of laugh, czyli „dużo śmiechu”, określenie stosę do skomentowania bardzo zabawnych rzeczy
• NPC –  non-player character, czyli „postać niebędąca graczem”, osoba niewyróżniająca się, nieznana, ale też ktoś, kto zachowuje się dziwnie, podejrzanie,
• odklejka – stan oderwania od rzeczywistości lub osoba, która nie rozumie, co się dzieje, oderwana myślami,
• oporowo – bardzo dużo, najmocniej, najlepiej, ale też intensywnie pracować, robić coś do końca,
• rel – relatable, czyli „możliwy do powiązania z tematem”, potwierdzenie tego, co mówił przedmówca,
• rizz – od angielskiego charisma, czyli „charyzma”, oznacza zespół cech pozwalających na duży wpływ na płeć przeciwną; urok, umiejętność podrywu, a szerzej – wrażenie wywierane na innych;
• side-eye –  „boczne oko” – spojrzenie z ukosa, wyrażające zdumienie, zażenowanie, niechęć,
• sigma – określenie wywodzące się z manosfery i odnoszące się do mężczyzny niezależnego, pewnego siebie, intrygującego, sigma to „samotny wilk”, przekonany o swojej nieprzeciętności, odnosi sukcesy, ale nie afiszuje się z nimi;
• slay – „niszczyć”, „gromić”, czyli świetnie, znakomicie, określenie czegoś lub kogoś, co robi wrażenie, wzbudza podziw, imponuje,
• zgerypała – żartobliwy zrost oznaczający ocenę niedostateczną lub komentarz do fatalnej w skutkach decyzji.
• Jednak "kys" zostało po czasie z plebiscytu usunięte.

Głosami internautów Młodzieżowym Słowem Roku 2023 zwyciężyło „rel”. Ja wybrałam inne, ale cóż... Zapewne głosujacymi była zapewne młodzież, która lepiej ode mnie wie, jaki słowo używa najchętniej. 

Również Oxford University Press wybierał najpopularniejsze słowo roku. Brytyjski laureat tegorocznego konkursu to "rizz". Jest to trochę zaskakujące, bo pojawił się on również w polskim zestawieniu na Młodzieżowe Słowo Roku 2023.

Słowa

Dobre słowa

poszybowały z podmuchem wiatru

białe ptaki

wtopione w błękit zwyczajnych dni

zanoszą codzienne wieści

bez nich wszystko byłoby inne

zwyczajność sprawia

że bliskość nie rani

nie zagraża cudzemu szczęściu

na zbudowanych gniazdach przyjaźni

osiadają słowa

tysiące słów

o barwie szczerości

utkanej na tych samych falach odbioru

co nie zakłócają cudzego spokoju

trwaj

w tej samej codzienności

by dobre słowa

niczym ptaki

szybowały do drugich serc.

Niedawno ogłoszono słowo roku 2023 w Polsce. Została nim wg wyboru językoznawców "sztuczna inteligencja". Nawet nie byłam tym zaskoczona. Sztuczna inteligencja w znacznym stopniu zdominowała nasze życie. Także i u mnie w pracy rozpoczęto restrukturyzację zatrudnienia... Przecież bot zrobi wszystko szybciej, taniej... Ale czy lepiej? To nie jest jednak temat na dzisiaj.

To co mnie zdziwiło to, że ogłoszono wyniki plebiscytu na Boomerskie Słowo Roku 2023.

Internauci głosowali na 21 propozycji.   

Wygrało wyrażanie "Proszę ja ciebie".  A oto wyniki: 

proszę ja ciebie – 14,44 proc. facetka – 10,87 proc. za moich czasów – 9,16 proc. klawo – 7,40 proc. wihajster – 6,74 proc. pannica – 6,39 proc. serwus – 4,68 proc. pekaes – 4,38 proc. prywatka – 4,28 proc. git – 4,23 proc.

tenteges – 4,18 proc. kaszana – 3,27 proc. sień – 3,07 proc. dyskoteka – 2,67 proc. wiocha – 2,52 proc. synek – 2,42 proc. essa – 2,11 proc. w dechę – 2,11 proc. saturator – 2,01 proc. wapniak – 1,91 proc. boomer – 1,16 proc.

Trochę mnie ten zestaw słów rozczarował. Myślałam, że będą tu naprawdę słowa, które powoli odchodzą w zapomnienie. Bo cóż np. robi tutaj "boomer"? Powinny tutaj być słowa, które były używane powszechnie dawno temu i już tylko nieliczni o nich pamiętają. 

Dla mnie takimi słowami są np. kanka, haczka, gzik, glanc, oblec, laczki, lufcik, pyra, rojber, ryczka, trzewiki.....

Może jakieś inne powinny się na tej liście jeszcze znaleźć? Tylko jakie?

Dobre słowa

Pozbierałam dobre słowa

te z wczoraj

i te które wychyliły się spod śniegu

wzięłam też te majowe upojone konwalią

i takie co pachniały latem i złotą pszenicą

dobre słowa zebrałam

spod płonących jesienią liści

i trzymam wszystkie w moim sercu

na czas pogody i deszczu

by mnie strzegły przed ciemnością

i niepotrzebnymi łzami

z tych słów powstają

moje wiersze i moje życie

którymi dzielę się z tymi

co potrafią kochać

dobre słowa zamknięte we mnie

pozwalają mi wierzyć i kochać i żyć

biorę je raz jeszcze

cichutko prosząc by trwały wiecznie.

wiersze i obrazy Basia Wójcik