Pory roku

Cztery pory roku

Wiosną, gdy śniegi przejdą już w zapomnienie,

Słońce rozkłada błyszczące promienie.

Wszystko zieleni się, budzi do życia,

i każdy zwierzak wychodzi z ukrycia.

Ptaki wracają z odległych krajów,

by uwić gniazda, co w ich zwyczaju.

Ludzie miewają radosne miny,

robią porządki, sadzą jarzyny.

I wszyscy w sobie się zakochują ,

wśród drzew kwitnących namiętnie flirtują.

Potem przychodzi upalne lato,

które okrywa świat swoją szatą.

Owoce wtenczas są już dojrzałe,

mienią się, pachną tak okazale.

Żniwiarze w polu tną maszynami,

kłosy, gdy zalśnią złota barwami.

Dzieci zmierzają na kąpielisko,

bawią się, śmieją, palą ogniska.

A kiedy jesień przyjdzie deszczowa,

Słońce za chmury bardziej się chowa.

Świat wtedy zmienia swe ubarwienie,

kolor ten wprawia oko w zdumienie.

Tak jakby malarz, po swym obrazie,

wędrował pędzlem będąc w ekstazie.

Ptaki startują do ciepłych krajów,

zwierzęta żywność przed snem zbierają.

Ludzie też robią wielkie zapasy,

żeby ukończyć wszystko przed czasem.

Ani obejrzysz się a już zima,

puch z nieba sypie, mróz srogi trzyma.

Zwierzęta śnią już o przyszłej wiośnie,

gdy młoda trawka pachnąca rośnie.

Dzieci ze śniegu lepią bałwany,

dorośli chodzą wciąż nadąsani,

bo im za zimno wyjść na powietrze,

zza szyb trzymają nad dziećmi pieczę.

Po zimie znowu przychodzi wiosna,

lato upalne, jesień radosna.

Świat wciąż się kręci jak wielkie koło,

raz nam jest smutno, a raz wesoło.

Krystian Kucia

Rozpoczął się marzec, a z nim wiosna. Nie do końca widać to w pogodzie, ani w przyrodzie. ale wiosna meteorologiczna już jest. Cóż z tego skoro nadal wszyscy tęsknimy już do ciepłej i zielonej wiosny, chyba najbardziej ulubionej pory roku. Za kilka dni powinna do nas zawitać w pełni ta najmłodsza córka króla Słońce. Jednak czy zostanie u nas na długo? To pytanie nie powinno dziwić, ale.... Pory roku nie są już takie typowe.

Zacznę jednak od początku. 

Występowanie pór roku jest następstwem ruchu obiegowego Ziemi wokół Słońca i nachylenia ziemskiej osi do płaszczyzny orbity tego ruchu. Towarzyszą temu zmiany długości trwania dnia i nocy, zmiany temperatury i nasłonecznienia. Czynniki te wpływają na okresowe zjawiska zachodzące w świecie żywych organizmów.

Podział na pory roku związany jest z obserwacją upływającego czasu.

Nie ma wątpliwości, że wśród dawnych ludów istniały sprawdzone sposoby na liczenie czasu. Niewiele jednak dziś wiadomo w kwestii tego, jak to dokładnie przebiegało. Przypuszcza się jedynie, że system ten opierał się przede wszystkim na zjawiskach naturalnych zachodzących w świecie roślinno-zwierzęcym.

Rachuba czasu była zatem zależna od zajęć gospodarskich i zjawisk przyrodniczych. Pory roku wyznaczały kolejne lata, a fazy księżyca kolejne miesiące.

Przykładowo słowiański rok rozpoczynała wiosna. Było to podyktowane cyklem wegetacyjnym. O tej porze przyroda budziła się do życia. Najważniejszą, jak czytałam, słowiańską porą roku było jednak lato. Może dlatego także dziś w liczbie mnogiej o roku mówimy właśnie o upływających latach. Niewiele mniej ważna była wiosna. Pozostałe pory roku były dla Słowian mniej istotne, jednak nie ma się czemu dziwić 

– przyroda od jesieni obumierała, więc też nic dziwnego, że dawni Słowianie od tego momentu wyglądali już kolejnej wiosny. Jesień była czasem zadumy i oddawaniem czci umarłym, zaś zima porą wyciszenia, odpoczynku.

Także starożytni Grecy chcieli wiedzieć, dlaczego po dniu następuje noc, dlaczego zmieniają się pory roku, skąd się biorą pioruny i burze…

Zmiana pór roku w wyobraźni starożytnych łączyła się z miłością matki do córki i dramatyczną historią. Demeter, bogini płodów rolnych i rolnictwa, obdarzała rolników urodzajem. To ona dbała o to, by przyroda była ludziom łaskawa, a płody rolne obfite. Bogini miała ukochaną córkę – Korę. W dziewczynie zakochał się Hades, władca podziemnego królestwa zmarłych. Gdy chciał pojąć Korę za żonę, po prostu porwał ją. Demeter bardzo rozpaczała i wyruszyła na poszukiwanie córki. Im więcej łez wylała, tym bardziej marniały zboża, wysychała ziemia, marniały wszystkie rośliny. Ludzie byli przerażeni. Przerażeni byli też bogowie. Hades jednak nie zamierzał oddać matce córki i pozwolić na jej powrót na ziemię z podziemnego królestwa. Rozpacz bogini po utracie córki zagrażała jednak życiu ludzi, którzy mogli umrzeć z głodu. Konieczny był kompromis.

Wyrokiem boskim Kora (która przyjęła imię Persefona), część roku miała zawsze spędzać z matką, a część z mężem. Gdy Demeter mogła przebywać z córką, przyroda budziła się do życia, a potem cudownie rozkwitała. Panował wtedy wspaniały urodzaj. Lecz gdy kończyły się szczęśliwe chwile matki i córki, przyroda zaczynała umierać. Kora wracała do podziemnego królestwa, aby po pewnym czasie znów spotkać się z matką i spowodować, że przyroda rozkwitnie…

A skąd się wzięły nasze nazwy pór roku?

Zima - niegdyś nasi przodkowie nazywali tak chłodną piwnicę wykopaną w ziemi, stąd taka nazwa pory roku, którą skojarzyli z zimną piwnicą.

Wiosna - pochodzi od słowa "wasna", co niegdyś oznaczało świecąca. 
Lato - pochodzi od słowa "lało", gdyż skojarzono to z tym, że w ciągu kilku ciepłych miesięcy często padał deszcz.
Jesień - słowo to niegdyś oznaczało czas zbiorów, stąd taka nazwa pory roku w której zbiera się plony.

Każda z czterech pór roku oferuje inny pejzaż. I każda odmiennie wpływa na odczuwanie przez nas otaczającej rzeczywistości. Zima (ta typowa) to biały, puszysty śnieg, mróz, „kwiaty” na szybach i na ciemnym jeziornym lodzie. Wiosną topnieją lody, przyroda budzi się z zimowego snu, zielenieje wszystko wokół a organizmy przystępują do rozrodu. Lato daje nam słoneczne plaże, błękitne wody, lasy pachnące miodem, malinami i jagodami. Jesienią zamierają rośliny zielne, a liście drzew się złocą i czerwienieją, aby w końcu opaść przed zimą. Niedawno przeczytałam, że naukowcy informują o możliwości zniknięcia strefie klimatu umiarkowanego czterech pór rok. Pojawią się tylko dwie: ciepła i chłodna. A przecież jeszcze nie tak dawno wyróżniano nawet sześć pór z przedwiośniem i przedzimiem włącznie.

Sześć pór roku

Jest w Polsce sześć pór roku

chyba więcej nie ma

przedwiośnie

wiosna

lato

dwie jesienie

jedna ze złotem ucieka

w drugiej kalosz przecieka

i zima

Jan Twardowski

Niestety wypada się zgodzić z prognozą naukowców, wszak idące w tym kierunku zmiany są wyraźne. Wczesna wiosna jest coraz krótsza i szybko przechodzi w gorące i suche zazwyczaj lato. Zimy są coraz łagodniejsze z niewielkimi opadami śniegu i krótkimi okresami mrozów. Nawiasem mówiąc, a raczej pisząc, w tej zimy nie widziałam śniegu.

A jakie są dla mnie pory roku? Pewnie takie jak w książce mojego dzieciństwa - Król Słońce i jego cztery córki. To baśniowa lekcja o zmianach zachodzących w naturze, o tym jak zmienia się świat, co dzieje się z kwiatami, ptakami, drzewami, na polach, w ogrodzie w trakcie roku. Kocham te cztery jakże różne od siebie pory roku.

Wiosna

 - złotowłosa, najmłodsza i najpiękniejsza zdaniem ludzi i chyba najbardziej rozpieszczana przez ojca Króla Słońce.Lato – płowowłosa, ciepła, pracowita, pogodna, krzepka jak młoda wieśniaczka.

Lato – płowowłosa, ciepła, pracowita, pogodna, krzepka jak młoda wieśniaczka.

Jesień 

– rudowłosa, najbardziej kolorowa i nienasycona, ale za to kapryśna i trochę szalona. To ona sprawia ojcu najwięcej zmartwień, swoim nieodłącznym lękiem przed nadejściem panowania kolejnej siostry.

Zima

 – kruczowłosa, najstarsza, najspokojniejsza i najmądrzejsza. Tylko dlaczego tak mało osób ją lubi? Przecież i ona Koch Ziemię, jednak o tym wie tylko jej ojciec, Król Słońce.

Autorka - Helena Bobińska stara się przekonać dzieci i nie tylko, do wszystkich pór roku. Każda z sióstr przecież daje Ziemi korzyści, każda ma swoje niepowtarzalne piękno i atmosferę, a także wady. Królewny mają jasno przedstawione charaktery, których cechy wplatają się w naturę i nadają określony wyraz porom roku.

Między siostrami istnieją przyjaźnie, choć czasem zdarza się również rywalizacja, a nawet i wzajemna niechęć.

Najlepiej jednak zna je Król Słońce, który jak prawdziwy ojciec wie o nich wszystko. Zdaje sobie sprawę z tego, którą córkę ludzie najbardziej kochają, a której nie lubią.

Wszystko to zostało przestawione w sposób prosty i jasny. Dzięki niej każde dziecko zrozumie jak Córki Króla Słońce wpływają na zmianę wyglądu krajobrazu za oknem, jakie też korzyści z tego mamy.

Do tego ilustracje Józefa Wilkonia dobrze harmonizują się ze słowem, dopowiadając wiele ciekawych szczegółów.

Dlatego często mam tą książkę pod ręką. Lubię do niej wracać, a przecież mogłabym ten czas poświęcić na odkrywanie innych, nieznanych jeszcze utworów. 

Lato jagód lipcowych ma smak. 

Żółte liście gna jesienią wiatr. 

Wiosną śniegi spływają już z gór, 

A na szybach zimą kwitnie mróz. 

A ja lubię mroźną zimę 

I puszysty śnieg. 

Kocham narty; 

Dla mnie zima najpiękniejsza jest. 

Ktoś tam lubi zimowy zły wiatr, 

Kiedy rzeki już pokrywa kra. 

Drugi woli przed siebie wciąż iść, 

Gdy jesienią czerwienieje liść. 

A ja lubię tylko lato 

Wśród słonecznych plaż. 

Lubię pływać; 

Dla mnie lato najpiękniejsze jest. 

Jeden lubi gdy wiosną ze snu 

Znów się budzi rzek wezbranych nurt. 

Inny woli lipcowych dni blask, 

Kiedy miodem pachnie cały las. 

A ja lubię 

Wszystkie cztery pory roku, bo 

Każda z nich: 

Wiosna, lato, jesień, zima - 

Przypomina mi 

Ciebie.

Krzysztof Dzikowski, K. Winkler