Sześć ważnych Niedziel (tytuł wiersza Basi Wójcik)

Wielkimi krokami nadchodzą święta wielkanocne. Jak je przeżyjemy zależy tylko od nas samych. Czy ulegniemy silnym komercyjnym trendom płynącym ze świata, czy też będą okazją do wspólnego przeżycia duchowego dla całej rodziny. Dla tych najmłodszych, a także dla najstarszych, dzięki którym nasze świąteczne tradycje i zwyczaje nadal "żyją" wśród nas. Czy młodsze pokolenia je zapamiętają i przekażą potem dalej? 

Ja sama staram się podtrzymać panujące zwyczaje, jednak z żalem dostrzegam, że dla części mojego pokolenia (nie wspomnę już o tych młodszych) nie ma to już takiego dużego znaczenia. Dla nich liczy się tylko święcenie koszyczków (chociaż część z nich sama nie pójdzie do kościoła), śniadanie w niedzielę i śmigus dyngus…

A przecież wszystko zaczyna się już w Palmową Niedzielę, a tak naprawdę od Środy Popielcowej. 

Czy za kilkanaście lat ktoś jeszcze będzie pamiętał o tym?

W ten szczególny czas nasuwa mi się wiele przemyśleń, refleksji.

Wielki Post to czas pokuty i nawrócenia, w którym przez 40 dni przygotowujemy się do przeżywania Świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Wszyscy z dzieciństwa pamiętamy jeszcze piątkowe nabożeństwa Drogi Krzyżowej, a w niedziele Gorzkie Żale. W kalendarzu odliczamy kolejne dni i tygodnie przybliżające nas do Świąt Wielkanocnych. Ale czy ktoś może z pamięci wymienić nazwy poszczególnych niedziel Wielkiego Postu? Podejrzewam, że większość, podobnie jak ja do dzisiaj, nie wie, że mają one swoje nazwy. No tak, ale Niedzielę Palmową zna większość. 

A przecież jest ich jeszcze pięć. 

Kiedyś jednak było inaczej. Papież Grzegorz Wielki wprowadził okres przygotowujący do Wielkiego Postu, czyli przedpoście – czas rozpoczynający się na dziewięć tygodni przed Wielkanocą i obejmował trzy kolejne niedziele przed Środą Popielcową: Niedzielę Siedemdziesiątnicy (zwaną także Niedzielą Starozapustną), Niedzielę Sześćdziesiątnicy (zwaną także Niedzielą Mięsopustną) i Niedzielę Pięćdziesiątnicy (zwana także Niedzielą Zapustną). Aktualnie przedpościa w Kościele katolickim nie obchodzi się. Zatem nie o nich dzisiaj. 

Każda z sześciu niedziel ma swoją nazwę, a raczej nazwy. Pierwsza pochodzi od pierwszego łacińskiego słowa introitu (łac. introitus - śpiew liturgiczny na wejście kapłana). Druga nazwa została nadała przez tradycję ludową. 

Pierwsza niedziela zwana jest wstępną i Invocavit. Pochodzi od słów antyfony (werset rozpoczynający modlitwę):

Wzywać mnie będzie, a Ja go wysłucham.

Wyratuję go i wsławię, nasycę go długim żywotem.

Kto się w opiekę oddał Najwyższemu,

pod osłoną Boga niebios bezpiecznie przebywa.

Chwała Ojcu…

Wzywać mnie będzie… 

słowami  i pędzlem Basi Wójcik:

I WSTĘPNA

Jeszcze popiół z głów naszych

nie opadł

a my na początku nowej drogi

mocujemy się z własnymi słabościami

w chytrym blasku ułudy świata

wszak nie samym chlebem człowiek żyje…

W tę niedzielę teksty przeznaczone przez Kościół do czytania nie mówią o pasji, cierpieniu i krzyżu.

Rozważa się jednak praprzyczynę grzechu i powód śmierci Pana Jezusa. Dlatego że czas postu w starożytnym Kościele rozpoczynał okres przygotowania katechumenów do przyjęcia chrztu św. Ewangelia przypomina więc kuszenie Jezusa na pustyni. Mówi o początku Jego drogi, na której do samego końca musiał zmagać się z różnymi przeciwnościami i doświadczeniami. Taka też miała być droga życiowa każdego chrześcijanina. Dlatego tkwiącym w nich skłonnościom do grzechu należy przeciwstawić modlitwę, post i jałmużnę. 

Druga niedziela zwana jest suchą lub Reminiscere. Reminiscere – wspomnij.

Wspomnij na swoje miłosierdzie, Panie,

na swoją miłość, która trwa od wieków,

niech nasi wrogowie nie triumfują nad nami.

Wybaw nas, Boże Izraela,

ze wszystkich naszych ucisków

słowami  i pędzlem Basi Wójcik:

II SUCHA

Gdzie jest moja góra Tabor

i gdzie jest moja przemiana?

wypatruję błyskotek

i nie dostrzegam drogi do nieba

może trzeba przetrzeć zmęczone oczy…

Słowa te niosą niezwykle ważne przesłanie. To wołanie do Boga, aby stale okazywał łaskę miłosierdzia, abyśmy mogli jej doświadczać, tak jak przed wiekami naród wybrany odczuwał miłość Boga. To prośba o miłosierdzie, które objawia się poprzez ojcowską opiekę. Człowiek od zawsze poszukuje Bożej miłości, szuka zmiłowania i ojcowskiej opieki zwłaszcza w chwilach osamotnienia i niedoli. Podczas liturgii słyszymy Ewangelię o Przemienieniu Pańskim.

Trzecia niedziela zwana głuchą lub  Oculi.  Oculi - oczy.

Bo On wyswobadza z sieci nogi moje.

Zwróć się ku mnie i zmiłuj się nade mną,

Bom jest samotny i ubogi!

Ulżyj udręce serca mojego,

Wyzwól mnie z utrapień moich! 

Wejrzyj na nędzę i mozół mój,

I odpuść wszystkie grzechy moje!

słowami  i pędzlem Basi Wójcik:

III GŁUCHA

Słyszę wiele

ale czy dobrze słyszę?

wybieram co wolę

trwonię najcenniejsze

i ciągle oddalam się od źródła…

Jak iść, żeby się nie przewrócić? Jak uniknąć bolesnych upadków i czyhających niebezpieczeństw? Wydaje się, że trzeba patrzeć, gdzie się idzie i patrzeć pod swoje nogi. Oczy widzą więcej. Dusza jednak staje się głucha na argumenty, racje i wymagania Boże.

Słowa pieśni zachęcają do modlitwy, która polega przede wszystkim na kierowaniu wzroku ku Bogu. 

Niedziela czwarta, zwana również śródpostną lub Laetare. Laetare - radość 

Raduj się, Jerozolimo,

zbierzcie się wszyscy,

którzy ją kochacie.

Cieszcie się, wy,

którzy byliście smutni,

weselcie się i

nasycajcie u źródła waszej pociechy.

słowami  i pędzlem Basi Wójcik:

IV ŚRÓDPOSTNA

Środek wyznaczasz

Marzannę topisz i gaik po wioskach wodzisz

przyoblekasz się w różany kolor

żeby łączyć radość i cierpienie

w pięknie kwiatu i bólu kolców…

Niedziela śródpostna, bo  przypada przed środą wyznaczającą półpoście.

Dla niektórych jest to niezrozumiałe, że w czasie, kiedy rozważamy mękę i śmierć Pana Jezusa, Kościół mówi o radości i weselu, zawieszając smutek obrzędów pokutnych. Zmienia się także kolor szat liturgicznych z fioletowego na różowy. Symbolizuje radość i nawiązuje do róż, którymi w przeszłości przyozdabiano relikwie Świętego Krzyża. Róża bowiem uosabia niezwykłe połączenie radości i cierpienia. Ma przecież kwiat, który cieszy oczy, ale i ma kolce, które zadają ból i cierpienie. Dlatego od XVI wieku ten dzień zwany jest również "Niedzielą Róż". 

Czwarta niedziela Wielkiego Postu nazywa była także "niedzielą wytchnienia". Ostry rygor postny był tego dnia łagodzony.

Tradycja niedzieli Laetare sięga początków chrześcijaństwa. Zanim ustalono 40-dniowy post, czas pokuty rozpoczynał się od poniedziałku po IV niedzieli dzisiejszego Wielkiego Postu. Niedziela Laetare była więc ostatnim dniem radości.

Piąta niedziela to Niedziela Męki Pańskiej, czarna lub  Judica. Judica - sędzia

Osądź mnie, Boże

i broń mojej sprawy

przeciw ludowi niewiernemu.

Wybaw mnie od człowieka

podstępnego i niegodziwego

Niedziela Czarna rozpoczyna okres Męki Pańskiej. 

słowami  i pędzlem Basi Wójcik:

V CZARNA

Zasłaniasz krzyże kirem

jakbyś chciała ukryć Chrystusa

przed naszym krzyżowaniem

uczysz nas odkrywać sens śmierci

która nie jest końcem…

Poprzednie niedziele przypominały o chrzcie świętym, mówiły o przyczynie grzechu. Od niedzieli Judica jest już mowa o śmierci Pana Jezusa. Dlatego zasłaniano obrazy święte i krucyfiksy fioletowym materiałem. To zasłanianie miało przedstawić ukrywanie się Jezusa przed prześladującymi Go Żydami. Miało również przypominać, że w ciągu  następnych dni mamy przenieść wzrok z krzyża na Golgotę. Od tej niedzieli opuszcza się w liturgii aż do Wielkiej Soboty pochwalny hymn „Gloria Patri” – „Chwała niech będzie Ojcu…”

Szósta, ostatnia to Niedziela Palmowa (kwietna, wierzbna) lub Palmarum

Dzieci hebrajskie, niosąc gałązki oliwne,

Wyszły naprzeciw Pana wołając:

"Hosanna na wysokości!"

Do Pana należy ziemia i wszystko, co ją napełnia;

Świat cały i jego mieszkańcy.

słowami  i pędzlem Basi Wójcik:

VI PALMOWA

Hosanna i Ukrzyżuj

jak ludzkie humory i wyroki

z kolorowymi palmami w ręku

skazujemy Króla na mękę

by nas nauczył zwyciężać…

Niedziela Palmowa która otwiera Wielki Tydzień. 

W tym dniu liturgia wspomina uroczysty wjazd Jezusa do Jerozolimy, bezpośrednio poprzedzający Jego mękę i śmierć na krzyżu. Pokazuje nam ona przewrotność grzesznego człowieka, który potrafi jednego dnia wołać: „Hosanna”, a drugiego dnia „Ukrzyżuj go!”

Radość Niedzieli Palmowej miesza się ze smutkiem Wielkiego Tygodnia. Ale historię tej niedzieli znamy wszyscy. Jeżeli nie zapraszam TUTAJ

Wielki Post rozpoczyna się w Środę Popielcową i kończy w Wielkanoc. To okres przygotowania do radosnych świąt. Post zasadniczo ma trwać 40 dni. Faktycznie jednak trwa 46 dni Wystarczy policzyć dni od Środy Popielcowej do Wielkiej Soboty. Wychodzi 46 dni. Wynika to z tego, że w tym okresie jest 6 niedziel, a niedziele, jako że są pamiątkami Zmartwychwstania i są dniami radości, to w tych dniach post nie obowiązuje. Ale interpretacji wyliczenia 40-dniowego postu jest kilka. Dla mnie to wydaje się najbardziej zrozumiałe.